Zaboravljeni banjalučki glumci

Malo ko se seća Vlade i Mare Zeljković, bračnog para, glumaca banjalučkog Narodnog pozorišta. Ne postoji nijedan tonski ili video zapis njihovih ostvarenja, a njihova imena mlađim naraštajima nisu poznata

Republika Srpska 20.07.2014 | 12:02

Ime Vlade Zeljkovića (1906-1990. godine), sjajnog pozorišnog i filmskog glumca iz Banjaluke, mlađim naraštajima nije poznato. A, on je izuzetno bogatim stvaralačkim opusom obeležio jedan poduži period u ovom krajiškom gradu.

Nešto više svetla na Vladino umetničko delo bacio je Ranko Risojević, ugledni profesor i svojevremeno pozorišni kritičar koji je Zeljkovića, sa punim pravom, svrstao u galeriju istaknutih Banjalučana.

On je na nedavno održanom javnom omažu posvećenom glumačkom bračnom paru Mari i Vladi Zeljković rekao da je kroz nekadašnje Banovinsko narodno pozorište, kasnije preimenovano u Krajiško, pa Narodno pozorište Bosanske krajine, prodefilovalo na stotine glumaca.

"Među najzaslužnijim za ugled ovog pozorišta sigurno je i bračni par Zeljković, Mara i Vlado", kazao je Risojević. "Kao komičari, jedinstvena pojava u našem pozorišnom životu, igrali su i uveseljavali publiku, koja je često upravo zbog njih dolazila u banjalučko pozorište. Bili su poznati svakome u ovom gradu. Danas to već bledi, mladi se više ne sećaju njihovih imena, još manje njihovih ostvarenja. Pomalo nas prekriva sveopšti zaborav".

Bračni par Zeljković potpisao je 1932. godine prvi profesionalni ugovor. Postali su članovi banjalučkog pozorišta na četiri godine. Kasnije Zeljkovići prelaze u Novi Sad, potom u Sarajevo, a nakon uspostave NDH beže u Beograd gde nisu uspeli da ostvare želju i da postanu članovi tamošnjeg pozorišta. Nakon rata vraćaju se u Sarajevo, a potom u Banjaluku gde Vlado Zeljković postaje “prva violina”, dok Mara zbog bolesti ćerke Olivere sve manje nastupa na sceni.

Narodno pozorište u Banjaluci počelo je sa radom 1930. godine i bilo je smešteno neposredno uz đački dom.

Tog perioda seća se domac Dimitrije Bajalica. Zapisao je: "Kako su kroz dvorište Doma prolazili glumci, to smo se sprijateljili sa braćom Radenković, Vjekoslavom Afrićem, Jozom Bakotićem, Kosarom Pavlović i drugim. Statirali smo u mnogim komadima".

Glava porodice ostvaruje vrhunske uloge: Bokčila, Pometa, Švejka, Davida Štrpca, Jovandeke Babića, Jovice Ježa...

"Da bi odigrali takve uloge, potrebno je da se čovek takav rodi. To se ne može naučiti, nego samo usavršavati, što je Zeljković činio svesno i metodično pristupajući studiranju lika", kazao je u svojoj besedi Ranko Risojević.

Od zajedničkih predstava supružnika Zeljković u sećanju su ostale uloge u “Dundu Maroju”, gde je Vlado izvrsno odigrao Pometa. Kritičar tadašnjih “Krajiških novina” je zapisao:

"Uloga Pometa, sluge koji se oseća sposobnim i snažnim da se izjednači sa gospodarom, pa na svaki način želi da se afirmiše, odgovarala je temperamentu Vlade Zeljkovića, koji ju je sa lokalnim koloritom govora uspešno kreirao".

Vlado Zeljković je najbriljatnije idigrao ulogu Davida Štrpca u nezaboravom Kočićevom “Jazavcu pred sudom”. Tada je za ovu rolu Skender Kulenović napisao:

"Videli smo i teško ćemo zaboraviti jednog umetnički autentičnog Davida Štrpca. Ovaj lik, jedino književno živ, a scenski teško ostvarljiv, dao je Vlado Zeljković upravo izvrsno, potpuno, izašavši iz svoje katkad banalne groteske i dokazavši kako se naš glumac može kreativno ovaplotiti najpre na domaćem tekstu".

David Štrbac, onako kako ga je igrao Vlado Zeljković, ostaće i do danas neprevaziđen. On ga je u desetogodišnjem periodu, od 70-ih do 80-ih igrao u kontinuitetu, a gledalo ga je, procenjuje se, oko 70.000 posetilaca. Ne računaju se njegovi Davidi odigrani na čuvenom Kočićevom zboru, gde je za života, ali i po odlasku u penziju, Vlado redovno igrao.

Danas nema ni ulice u Banjaluci sa njegovim imenom Na stranu činjenica da iza njegovog bogatog opusa nije ostao nijedan tonski ili video zapis.

Ostalo je samo – sećanje.

Vremešnjiji Banjalučani se sećaju Vlade Zeljkovića kao sjajnog glumca, ali i velikog šereta izvan scene. Slobodno vreme najčešće je provodio u kafani “Mostar” ili ispred nje, a ona se nalazila preko puta Narodnog pozorišta. Tu je bio u društvu sa legendarnim banjalučkim lekarom dr Josipom Jovićem Šoverom, glumcem Ademom Čejvanom, Mirom Mlađenovićem...

Pred kafanu je dolazio svojim “fićom”, a kada bi izlazio iz kola često je imao isti geg: pritrči prolazniku - neznancu, čučne, uhvati ga za list noge i zalaje. Takvi Vladini skečevi su izazivali salve smeha cele bašte kafane “Mostar”.

Veče posvećeno životu i umetničkom delu supružnika Zeljković u Banskom dvoru organizovano je povodom tradicionalnih susreta Banjalučana “Vezeni most 2014”.

O glumačkom paru Vladi i Mari govorio je prof Ranko Risojević uz asistenciju Dobrice Agatonovića Age, glumca u penziji.

Agatonović je, zbog ove manifestacije posvećene njegovom uvaženom kolegi sa scene, potegao čak iz Blaca gde sada živi.

On je celu karijeru pozorišnog glumca proveo u Banjaluci i tamošnjem Narodnom pozorištu.

Izvor: Večernje novosti