VIŠE OD 45 ODSTO VETERANA I ČLANOVA PORODICA IMA SIMPTOME PTSP-a

Boračka organizacija Republike Srpske nema precizne podatke o ukupnom broju oboljelih saboraca od posttraumatskog stresnog poremećaja /PTSP/ ali je, tokom ranijeg istraživanja na reprezentativnom uzorku od više od 800 ispitanika – ratnih veterana i članova njihovih porodica, 45 odsto bilo pozitivno na ovo oboljenje.

Republika Srpska 24.02.2013 | 12:42 Boračka organizacija Republike Srpske nema precizne podatke o ukupnom broju oboljelih saboraca od posttraumatskog stresnog poremećaja /PTSP/ ali je, tokom ranijeg istraživanja na reprezentativnom uzorku od više od 800 ispitanika – ratnih veterana i članova njihovih porodica, 45 odsto bilo pozitivno na ovo oboljenje. "To ne znači da su svi oni oboljeli od PTSP-a, već da imaju simptome koji ukazuju da se može razviti to oboljenje", rekao je Srni predsjednik Boračke organizacije Republike Srpske Pantelija Ćurguz. Kada je riječ o konkretnoj pomoći oboljelim ili potencijalno oboljelim saborcima od PTSP-a, Ćurguz je napomenuo da je Boračka organizacija, koristeći se iskustvima evropskih zemalja kao što su Danska i Norveška, krenula sa formiranjem klubova veterana u Republici Srpskoj. Ovi klubovi treba da daju pomoć tim ljudima - kako preventivnu, tako i direktnu nakon što se otkrije promjena u njihovom ponašanju. Ćurguz je rekao da je u saradnji sa stručnjacima iz neuropsihijatrijskih klinika i Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske, pedesetak lica osposobljeno za voditelje grupa u klubovima veterana, što je od velikog značaja za podršku veteranima i članovima njihovih porodica koji su oboljeli ili koji imaju simptome PTSP-a. Članovi mjesnih boračkih organizacija, gdje su prisutni klubovi veterana, imaju obavezu da, kada dobiju informaciju ili primijete devijantno ponašanje kod saboraca, o tome obavijeste predsjednika opštinskih boračkih organizacija ili tehničku službu, nakon čega tim voditelja ide na lice mjesta da obavi razgovor sa saborcem i upućuje ga na odgovarajuće sesije koje veoma pozitivno djeluju kod ovog oboljenja. Ćurguz je zaključio da nema potrebe za dodatnim istraživanjem oboljelih od PTSP-a jer je, prema naučnim osnovama i procjenama, ovo više nego reprezentativni uzorak koji je urađen u svim opštinama Srpske. Generalni sekretar Saveza logoraša Republike Srpske Obrad Bubić rekao je Srni da Savez nije vršio posebna ispitivanja oboljelih logoraša na PTSP u Srpskoj, jer za takvo nešto nemaju materijalne mogućnosti. "Procjenjuje se da je više stotina srpskih logoraša oboljelo od PTSP-a, jer u prosjeku svakom trećem logorašu koji se javlja na ljekarski pregled kod psihologa i psihijatra u Klinički centar Banjaluka konstatuju oboljenje", istakao je Bubić. [custom_block]On očekuje da će pitanje zdravstvene zaštite i statusna pitanja srpskih logoraša biti riješeni usvajanjem zakona o logorašima, koji bi trebalo da stupi na snagu od 1. januara 2014. godine. [/custom_block] Predsjednik Republičke organizacije porodica zarobljenih, poginulih boraca i nestalih civila Nedeljko Mitrović rekao je Srni da su članovi porodica poginulih boraca, posebno roditelji koji još tragaju za posmrtnim ostacima nestale djece, najviše pogođeni PTSP-om u Srpskoj. Mitrović je rekao da veliki dio članova porodica poginulih boraca umre prirodnim putem, ali da ima i onih koji izvrše samoubistvo koje je, najvjerovatnije, uzrokovano dugogodišnjim stresom, PTSP-om ili nekim dodatnim oboljenjem kojem su bili izloženi. Načelnik Klinike za psihijatriju Kliničkog centra Banjaluka Nera Zivlak Radulović napominje da je od 1980. godine termin PTSP zvanično uveden u psihijatrijsku literaturu. "PTSP podrazumijeva da bilo ko može da ispolji ozbiljne i hronične smetnje kao posljedicu traumatskog iskustva – iako neki ljudi mogu biti više osjetljivi ili više otporni u razvoju poremećaja", istakla je Radulovićeva. Kada je riječ o tipičnim simptomima PTSP-a, Radulovićeva kaže da oni podrazumijevaju nametanje - ponovno proživljavanje traumatskog iskustva putem intruzivnih sjećanja ili snova, izbjegavanje - aktivnosti i situacija koji podsjećaju na traumu, a koje su sastavani dio uobičajenog života. Prema njenim riječima, tu je i prenadraženost - poteškoće sa spavanjem, kontrolom ljutnje i bijesa, smetnje na planu pažnje i koncentracije, prenaglašene reakcije na benigne stimuluse, promjene u selfu - osjećanja emocionalne praznine i odvojenosti od drugih ljudi. Radulovićeva navodi da su pridruženi poremećaji - zloupotreba psihoaktivnih supstanci, depresivni i anksiozni poremećaji, poteškoće u socijalnom prilagođavanju, oštećenja kognitivnih funkcija, radnih performansi, posljedice na planu somatskog zdravlja: glavobolje, hronični umor, bolovi u grudima, gastrointestinalni, kardiovaskularni, renalni, respiratorni poremećaji, kao i oslabljen imuni sistem i infekcije. Simptomi PTSP-a mogu da traju decenijama nakon traumatskog događaja, kaže Radulovićeva, navodeći da studija na vijetnamskim veteranima koja je urađena 1982. godine pokazuje da 23,9 odsto pati od hroničnog PTSP-a. Faktori ishoda u prevazilaženju traumatskog događaja su karakteristike traumatskog događaja, karakteristike ličnosti prije traumatskog događaja, prethodna iskustva traume, te socijalna podrška nakon traumatskog događaja, navela je Radulovićeva. Govoreći o rezultatima istraživanja PTSP-a 2007. godine u Republici Srpskoj na uzorku od 533 ratna veterana i 11 poduzoraka iz svih regija Srpske, čiji je predmet bio ispitivanje uticaja ratnih iskustava i aktuelnih stresova na mentalno zdravlje, Radulovićeva je istakla da je rezultat istraživanja - 45,4 odsto PTSP, somatski sindrom 51,2 odsto, panični sindrom 39,8 odsto, anksiozni sindrom 21 odsto i depresija 93,7 odsto. "Najčešći ratni događaji koji su izazvali razvoj simptoma PTSP-a su: 95,1 odsto kada je neko bio u situaciji da pogine, 93 odsto kada je osoba vidjela nekoga ko je teže ranjen, 88,1 odsto smrt dragog prijatelja, 87,9 odsto kada je neposredno viđeno ubistvo druge osobe, 84,7 odsto ranjavanje dragog prijatelja, 82,9 odsto kada je viđena pogibija saborca, 42,9 odsto ako je osoba imala smetnje psihičke prirode, 38,7 odsto ako je vidjela sadistički masakrirano tijelo", kaže Radulovićeva. Ona je rekla da su nosioci ovog projekta istraživanja bili Boračka organizacija Republike Srpske, a partneri Ministarstvo rada i boračko-invalidske zaštite i Koordinacioni centar za mentalno zdravlje Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske. Poželjne intervencije društva na PTSP su - obezbjeđivanje uslova stanovanja, razvijanje zaštićenih radnih programa za veterane sa oštećenim psihičkim i fizičkim zdravljem, psihosocijalne intervencije u klubovima veterana, s ciljem jačanja ličnih kapaciteta nošenja sa stresnim situacijama i jačanja samopoštovanja, te senzibilizacija javnosti i institucija za potrebe ove populacione grupe, naglašava Radulovićeva. Kada je riječ o razvoju simptoma PTSP-a, Radulovićeva ističe da se on ne vezuje samo za ratne uslove, već i za preživljavanje traumatskog iskustva u mirnodopskim uslovima. Prema njenim riječima, liječenje se provodi psihofarmakoterapijski tj. lijekovima, ali i psihoterapijskim metodama od kojih je posebno značajna tzv. "REBT terapija" u kojoj se pacijent suočava sa traumatskim iskustvom tj. doživljava "proradu" traumatskog događaja. "Dobro liječenje, dobra porodična podrška i razumijevanje socijalnog okruženja faktori su koji dovode do potpunog izlječenja ovog poremećaja", istakla je Radulovićeva. Ona je napomenula da, ukoliko ovi faktori nisu ispunjeni, onda se može očekivati da će poremećaj poprimiti hroničnu formu. Radulovićeva smatra da stvari ne treba generalizovati i pojednostaviti pa tvrditi da je PTSP odgovoran za povećanje suicidalnosti, jer to nije slučaj. "Svaki slučaj samoubistva treba posebno analizirati - potrebna je psihološka autopsija da bi se utvrdili uzroci suicida. Međutim, treba raditi na prevenciji suicida, a o tome se vrlo malo govori i još manje na tome radi", zaključila je Radulovićeva.