Zbog nelegalne Vlade Srpske upitan rad brojnih institucija

Narodna skupština Republike Srpske na jučerašnjoj sjednici izglasala je novu nelegalnu vladu Republike Srpske, čijeg je mandatara Savu Minića (SNSD), predložio Milorad Dodik, bivši predsjednik Republike Srpske kojem je odlukom Centralne izborne komisije BiH, koju je pravosnažno 18. avgusta potvrdio i Sud BiH, prestao mandat.

S obzirom na to da Ustav Republike Srpske propisuje da mandatara Vlade Srpske može imenovati samo predsjednik Republike Srpske, činjenica je da je mandatara imenovala neovlaštena osoba što u startu čini upitnim zakonitost i ustavnost sastava i odluka nove Vlade RS i čini upitnim i legalnost sjednice NSRS o toj temi.

Iako vladajući režim u Republici Srpskoj i većina u Narodnoj skupštini RS uporno ponavljaju da im je Dodik predsjednik Srpske, jasno je da takve tvrdnje nemaju obavezujuću i pravnu snagu, pa će se pred Ustavnim sudom BiH sigurno vrlo brzo naći zahtjev za ocjenu ustavnosti i legitimiteta nove Vlade RS.

Ogromne posljedice

Jer, formiranje nove Vlade Republike Srpske pod palicom i uz potpis za mandatara Milorada Dodika, koji je izgubio legitimitet, dovodi u pitanje ne samo ustavnost institucija Republike Srpske već i funkcionisanje ključnih državnih tijela BiH.

U prilog tome svjedoče brojne institucije na nivou BiH u čijem radu učestvuju i gdje donose odluke i predstavnici Vlade Republike Srpske.

Naprimjer, članovi šestočlanog Fiskalnog vijeća BiH su i predsjednik Vlade Republike Srpske i ministar finansija Srpske.

To znači da bi u sastavu Fiskalnog vijeća, ključne državne institucije koja odlučuje o budžetu BiH, strategiji zaduživanja i odnosu s međunarodnim finansijskim institucijama, sjedili i odluge donosili neustavni i nelegitimni predstavnici Vlade Republike Srpske.

Jasno je da bi na taj način bili direktno ugroženi kredibilitet i zakonitost Fiskalnog vijeća BiH, a odluke koje ono donosi mogle bi biti osporene pred Ustavnim sudom BiH.

Pored Fiskalnog vijeća, predsjednik Vlade Republike Srpske i ministri po različitim funkcijama učestvuju u radu niza državnih tijela i koordinacionih mehanizama.

Tu spadaju Savjet ministara BiH kroz mehanizam koordinacije o EU integracijama, razne zajedničke komisije i tijela za državnu granicu, sigurnost, energetiku, javne nabavke...

Ako bi u tim tijelima učestvovali predstavnici vlade koja nosi već sad hipoteku neustavne, postavlja se pitanje pravne valjanosti svake njihove odluke.

Zato i prije potencijalne odluke Ustavnog suda BiH o neustavnoj Vladi Republike Srpske ,državne institucije BiH, kao i entitetske i lokalne, ne bi trebale imati nikakvih dilema pri donošenju odluke odbijanja legitimacije njenog postojanja.

Jer, nastavak saradnje značio bi faktičko priznavanje nelegalnog stanja, a s druge strane, sigurno je i da će odbijanje saradnje dovesti do institucionalne blokade onih državnih institucija i tijela u kojima učestvuje i Vlada Republike Srpske.

Kreirani haos koji još nije izazvao rekacije 

Institucije Evropske unije i međunarodni partneri i BiH i Republika Srpska još uvijek ćuteo samom Dodikovom činu imenovanja mandatara, kao i novoj vladi, ali jedini logičaj slijed događaja biće sigurno da će one odbiti saradnju s takvom vladom i da će usloviti pravno utemeljeno predstavljanje BiH.

S druge strane, svi oni koji slijede Dodika rizikuju i krivičnu odgovornost i svojim potezima i institucije , ustanove i građane Republike Srpske odvode u nezavidan položaj i situaciju.

Ugrožene penzije, socijalna davanja ...

Naprimjer, banke u Republici Srpskoj koje posluju prema zakonima Republike Srpske i BiH, ali i prema regulatornim aktima Agencije za bankarstvo RS, Centralne banke BiH i međunarodnih finansijskih standarda, vrlo brzo će se naći u situaciji da dobiju neki akt čiji je potpisnik predsjednik neustavne Vlade Republike Srpske ili neki od ministara.

Postoji realna mogućnost da takvi akti budu osporeni, a banke se suočavaju s rizikom da učestvuju u radnjama koje bi kasnije mogle biti proglašene ništavnim.

To otvara prostor za pravnu nesigurnost i potencijalne tužbe, posebno kada je riječ o većim finansijskim aranžmanima i kreditnim zaduženjima.

S obzirom da se dug Republike Srpske servisira kroz emisiju obveznica, kreditne aranžmane sa domaćim i međunarodnim bankama te kroz budžetske prihode, ako međunarodne finansijske institucije i kreditori ocijene Vladu RS nelegitimnom, moglo bi doći do odbijanja novih aranžmana i refinansiranja postojećih dugova.

Time se Republika Srpska dovodi u opasnost finansijske blokade, a teret duga bi mogao postati neodrživ. Povjerenje investitora bilo bi dodatno narušeno, što bi značilo povećanje kamatnih stopa i smanjenje spremnosti za saradnju sa vlastima Srpske.

Naravno da bi s time najviše bile pogođene najranjiviji slojevi društva, prije svega penzioneri i socijalno ugroženi , jer te isplate najviše zavise od stabilnosti budžetskih prihoda i odluka Vlade Republike Srpske.

Zato, s obzirom na sve navedene rizike i neustavnost postupaka, jasno je da imenovanje nove Vlade Republike Srpske pod palicom Milorada Dodika predstavlja ozbiljnu prijetnju stabilnosti institucija i finansijskoj sigurnosti građana, te da je pravno i politički neodrživo.

(Raport) Foto: BN