Gdje je novac: Prihodi od PDV mjere se milijardama

Prihodi od indirektnih poreza u BiH za devet mjeseci ove godine su nikada veći i mjere se u milijardama. Ali, ključno pitanje je gdje ide sav taj novac?

Svaki građanin na robu koju kupuje, od hrane u prodavnicama do odjeće i drugih proizvoda i usluga plaća PDV u iznosu od 17 posto. Ovo je jedan od ključnih indirektnih poreza u Bosni i Hercegovini, a po tom osnovu ponovo su prikupljeni rekordni iznosi.

Prihodi od indirektnih poreza za devet mjeseci ove godine iznosili su 8,493 milijarde maraka i veći su za 629 miliona KM ili osam odsto u odnosu na isti period 2023. godine, kada su iznosili 7,864 milijarde maraka.

Vijest o rastu prihoda bila bi pozitivna kada bi bila rezultat jačanja privrede i životnog standarda, pa samim tim i povećanja potrošnje. Ali nije tako. Ovo je odraz inflacije smatra ekonomista Igor Gavran, pa dok građani i privreda plaćaju visoke cijene, ništa im se od javnih prihoda ne vraća.

„Ovaj se novac tretira kao privatni od strane predstavnika vlasti i jedan je od glavnih razloga zašto se ništa ne čini ni po pitanju inflacije, rasta cijena ili dodatnog oporezivanja onih koji profitiraju od toga rasta. Jednostavno sve to odgovara onima koji te prihode doživljavaju kao vlastite i koji gledaju doslovno kako da se što više uzme od građana i privrede za neke njihove potrebe.”, kaže Gavran.

Poznato je da se od prikupljenog novca  finansiraju bh. institucije i otplaćuje spoljni dug, a zvanična rapsodjela izgleda ovako: za finansiranje državnih institucija raspoređen je iznos od 762 miliona KM. Federacija BiH је sa jedinstvenog računa dobila 3 milijarde i 815 miliona KM, Republika Srpska 2 milijarde i 137 miliona KM i Brčko distrikt 214 miliona KM.

Povećanje prihoda trebali bi da osjete svi budžetski korisnici uključujući penzionere, socijalne i boračke kategorije, međutim to se ne dešava. Ključni razlog za to je kaže ekonomista Milenko Stanić taj što je Republika Srpska ovogodišnjim budžetom planirala zaduženje od 810. miliona maraka, ali ga nije uspjela realizovati zbog sankcija firmama i rukovodstvu.

„Nije se mogao naći dovoljan iznos sredstava u inostranstvu tih 810 miliona KM i kao rezultat toga imamo činjenicu da značajan porast prihoda od direktnih i indirektnih poreza nije doveo do poboljšanja nego se desila suprotna situacija povećani su deficiti u budžetu i očigledno je da se takav odnos neće promijeniti do kraja ove godine.“, objašnjava Stanić.

Potrebno je izvršiti preraspodjelu ovih sredstava ukoliko vlasti žele da  građani imaju efekte od svoje potrošnje u lokalnim zajednicama, objašnjava narodni poslanik Mirjana Orašanin.
„Potrebno je prvo raspodjeliti sredstva od indirektnih poreza lokalnim zajednicama, a potom servisirati spoljni dug.“, rekla je Orašanin.

Dosadašnja praksa je pokazala da bilo kakav rast prihoda bh. vlastima nije dovoljan, jer im uspješno ide uglavnom nenamjensko trošenje narodnog novca, zaključuju naši sagovornici.

(BN) Foto: