Tužba protiv Vlade Srpske zbog iskopavanja na Bukovoj Kosi

Centar za životnu sredinu iz Banjaluke tužio je Vladu Republike Srpske zbog pokretanja postupka dodjele koncesije teslićkoj kompaniji “Drvo-export” za eksploataciju uglja na ležištu Bukova Kosa – Prijedor, gdje iskopavanje uglja traje već mjesecima.

Republika Srpska 06.08.2024 | 16:17

Odluka o pokretanju postupka na osnovu ponude “Drvo-exporta” koji se dovodi u vezu sa Srđanom Klječaninom Rufijem, odbornikom SNSD-a, predstavlja prvi korak ka dodjeli koncesije za eksploataciju i eventualno potpisivanje ugovora o koncesiji.

“Trenutne aktivnosti na ležištu ukazuju da se već otpočelo sa eksploatacijom i odvozom uglja, u količinama koje prevazilaze količine dozvoljene za potrebe geoloških istraživanja, koja su “Drvo-exportu”, uprkos neregularnostima i zabrinutosti mještana, odobrena tokom 2023. godine“, kažu u Centru za životnu sredinu

Radi se, kažu, o firmi koja je široj javnosti postala poznata zbog nezakonite realizacije koncesije za eksploataciju uglja na ležištu “Bistrica” kod Prijedora, zbog čega su ugroženi mještani bili primorani da podnesu tužbu protiv Republike Srpske, Grada Prijedora i ovog investitora.

„Očekivanje javnosti da Vlada postupa u opštem interesu bilo je još više opravdano. Međutim, vlast šalje drugačiju poruku“, rekli su u Centru.

Ugovorom o koncesiji je predviđeno da istraživanja traju do oktobra 2025. godine, navode iz Centra, pa se postavlja pitanje zašto se dodjela koncesije za eksploataciju inicira i prihvata preuranjeno, tj. kada ležište vjerovatno nije sasvim istraženo, iako je to obaveza koncesionara i predmet koncesije koja još traje.

Postupci još traju, ali iskopavanja

“Posebno je simptomatično to što je ovaj subjekt upravo pokrenuo i postupak prethodne procjene uticaja, ali na površini koja je tri puta manja od istražnog polja, s očitim ciljem da bude oslobođen izrade studije uticaja na životnu sredinu za aktivnost koja je krajnje invazivna”, izjavio je Redžib Skomorac, pravni savjetnik u Centru.

Vlada je donijela odluku o pokretanju postupka dodjele koncesije u Mjesnoj zajednici Veliko Palančište uz magistralni put Prijedor – Kozarska Dubica 18. jula 2024. godine

Postupci još uvijek traju ili se nalaze na odlučivanju pred Vrhovnim sudom Republike Srpske, po zahtjevu Centra. Takođe još uvijek se sprovode predistražne radnje po krivičnoj prijavi podnesenoj zbog protivpravne eksploatacije na ležištu “Bistrica”.

Od nadležne inspekcije iz Centra su zahtijevali sprovođenje vanrednog inspekcijskog nadzora na ležištu “Bukova kosa” i da obustave radove ako je došlo do zloupotrebe. Ishod nadzora se još uvijek očekuje.

Eksploatacija uglja uopšte nije predviđena u Prijedoru

Razlozi podnesene tužbe se temelje naročito u činjenici da eksploatacija uglja, na teritoriji Prijedora, uopšte nije predviđena aktima koji definišu koncesionu politiku.

Centar je ranije pribavio tumačenje Komisije za koncesije o važenju dokumenta o politici dodjele koncesija iz 2006 godine. Uprkos proteku znatnog perioda od usvajanja, Komisija ovaj akt, koji je višeg pravnog reda u oblasti koncesija, smatra važećim jer “nije bilo promjena u politici dodjeljivanja koncesija”.

“Pošto nije bilo promjena u dokumentu, onda na teritoriji Prijedora uopšte nije moguće dodjeljivanje koncesije za eksploataciju uglja, jer su predviđene samo koncesije za željeznu rudu, kamen, glinu i malomineralnu vodu. Zbog toga ne postoji pravno uporište za pokretanje postupka dodjele ove koncesije.

Kako je Narodna skupština RS ta koja usvaja ovaj akt, Vlada ne može samostalno da dopunjava ili interpretira ovu javnu politiku, pogotovo kada su u pitanju postupanja po samoinicijativnim ponudama”, istakao je Ratko Pilipović, pravnik u Centru.

Tužbom se dodatno ističu i povreda načela transparentnosti, jer spornu odluku Vlade ne prati obrazloženje o postupku obaveznih konsultacija sa organom lokalne samouprave.

Skupština Grada Prijedora je na tematskoj sjednici od 26. jula 2023. godine, donijela zaključke kojim je, između ostalog, zahtijevala da bude konsultovana u slučaju odlučivanja o dodjeli koncesije za eksploataciju na ležištu “Bukova kosa”. Međutim, donosilac odluke nije pružio dokaze da je to učinio prije donošenja odluke.

“Donošenjem sporne odluke, kojom se prihvata ponuda kontroverznog subjekta, javnost ne stiče utisak da vlast u RS postupa sa povećanim stepenom pažnje kada je u pitanju raspolaganje javnim dobrima, čak i kad je negativan uticaju tog raspolaganja po osnovna ljudskih prava građana već evidentan“, kaže Skomorac.

Dodaje da Centar smatra da je navedeno postupanje manifestacija arbitrarnosti i jasna demonstracija samovolje izvršne vlasti i najavljuje da će i ovaj projekat budno pratiti i urgirati na sve nadležne institucije kako bi se spriječila veća šteta.

Kaže da su svi propusti odgovornih lica biće dokumentovani i na raspolaganju nadležnim organima.

(Capital)  Foto: Capital