Dr Blagojević: Da li nam trebaju arhiepiskopi u SPC?

Nedavno zasjedanje Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve, održano u Beogradu od 14. do 20. maja ove godine, ostaće upamćeno po jednoj odluci koja u doglednoj budućnosti može dovesti do raskola u našoj crkvi.

Piše: Dr Milan Blagojević

Naime, osim što su na tom zasjedanju Sabora uvedene nove mitropolije (npr. ovdje u BiH su to: Zvorničko-tuzlanska, Banjalučka, Zahumsko-hercegovačka), uvedeno je i novo titulisanje arhijereja u mitropolijama. Oni po tom novom položaju mitropolita dobijaju i zvanje arhiepiskopa.

S obzirom na to da termin arhiepiskop ima i značenje poglavara autokefalne crkve, a tako je, uostalom, prvobitno titulisan i Sveti Sava kao prvi srpski arhiepiskop, nije dobro što će se ovdašnji naši mitropoliti zvati i arhiepiskopima i imati i taj čin.

To nikako nije dobro, jer je upravo to temelj da nekada neko od njih u budućnosti od svoje arhiepiskopije napravi novu crkvu i odvoji je od SPC. 

Recimo, ne treba da iznenadi ako u doglednoj budućnosti arhiepiskop cetinjski i mitropolit crnogorsko-primorski, kako od nedavnog Sabora glasi njegova titula, pozivajući se upravo na to da je on arhiepiskop a njegova crkva u Crnoj Gori arhiepiskopska crkva, ne zatraži tomos od Vaseljenskog patrijarha za autokefalnost te crkve.

To onda, kada se stvore odgovarajuće (ne)prilike u društvu i državi, može da učini i neki od arhiepiskopa ovdje u BiH, koji će to tek postati u budućnosti.
U tome se, dakle, ogleda opasnost od ovakvog titulisanja.

Osim što se radi o ovoj opasnosti, to novo titulisanje nema ni osnova u Ustavu Srpske pravoslavne crkve. Prema tom Ustavu niko drugi osim patrijarha ne može se zvati arhiepiskopom u SPC.

Jer, prema Ustavu SPC samo patrijarh u svojoj tituli ima i naziv arhiepiskopa (Pećkog), a eparhijski arhijereji i mitropoliti prema istom Ustavu imaju samo titule eparhijskog arhijereja, odnosno mitropolita.

Doduše, neki će na ovo reći da Sveti arhijerejski sabor SPC ima vlast da mijenja Ustav SPC pa može te odredbe sadašnjeg Ustava da promijeni i propiše da su i mitropoliti arhiepiskopi.

Nije sporno da Sveti arhijerejski sabor SPC ima ustavotvornu i ustavno-revizijsku vlast, ali takva vlast mora na prvom mjestu da vodi računa o očuvanju jedinstva Srpske pravoslavne crkve, kako sada tako i u budućnosti.

NJega jedino može biti ako naša crkva ima ne više njih, već samo jednog arhiepiskopa, to jest prvonadzornika, jer je upravo to smisao te titule, kada se značenje ove grčke riječi prevede na srpski jezik.

Sve drugo od toga podijeliće Srpsku pravoslavnu crkvu, inače jedinu srpsku instituciju koja je do sada uspijevala da sačuva svoje jedinstvo.

Zato nam, dakle, ne treba više arhiepiskopa u SPC, već samo jedan koji je ujedno i naš patrijarh.

Dr MIlan Blagojević