Vlast Srpske prirodna bogatstva daje u bescjenje

U jeku rasprava o izmjenama Zakona o geološkim ispitivanjima kojim se ukida nadležnost lokalne zajednice da odobrava geološka ispitivanja na svojoj teritoriji, a o kome će uskoro raspravljati Narodna skupština, mnogi otvaraju i pitanje dosadašnje naplate koncesija. Struka i opozicija tvrde da se prirodna bogatstva u Republici Srpskoj godinama daju u bescjenje.

Republika Srpska 19.12.2023 | 19:54

Da li se ugalj, voda i druga prirodna bogatstva eksploatišu u zamjenu za mizerne koncesione naknade? Ekonomisti smatraju da su koncesije toliko niske da je odnos naše vlasti prema prirodnim bogatstvima 87 puta gori nego Francuske u Africi.

"Francuska od tržišne vrijednosti Urana daje 13% koncesije svojoj koloniji Niger. Kod nas na 873 miliona tržišne vrijednosti uglja u Stanarima naplati se milion i 300 odnosno 0,15% znači samo 15 feninga od 100 maraka vrijednosti uglja . To je 87 puta manje nego što Francuska naplati u svojoj koloniji Niger", kaže ekonomista Aleksa Milojević.

Milojević kaže da su se građani u Nigeru pobunili protiv višestruko veće koncesije, dog kod nas novim zakonom planiraju da razvlaste opštine i gradove. Predstavnici institucija Republike Srpske ipak su zadovoljni prihodom od koncesija.

"Mi smo u ovoj godini do juče skupili 56 miliona maraka za koncesije i to je 42% više od prethodne godine. Znači da se nešto kreće unaprijed", kaže ministar finansija Zora Vidović. 

Vrijednost uzetih prirodnih bogatstava u odnosu na ono što dobije država, za opoziciju međutim nije ni blizu zadovoljavajućeg.

"Te firme, ti tajkuni, oni zarade na milijarde, a u budžet Republike Sprske se daju neke mrvice to su desetine i stotine hiljada to je toliko malo i nebitno u odnosu na ono što je uništeno", kaže poslanik SDS-a u NSRS Tomica Stojanović. 

Pored uništavanja prirode u zamjenu za beznačajne naknade, opozicija ukazuje i da su koncesije prostor u kome caruje korupcija.

U vrijeme kada se opštinama i gradovima pokušavaju oduzeti nadležnosti za dozvole kopanja na njihovom prostoru, dok mnogi ukazuju da se zakon mijenja zbog litijuma, ekonomisti upozoravaju da su i do sada lokalne zajednice u raspodjeli novca od koncesija bile oštećene.

"Kada se skupi taj novac u entitetskom budžetu onda se iz njega servisiraju spoljni dugovi, sve druge obaveze i onda ono što ostane ostatak ostataka se dostavlja lokalnim zajednicama. Nema pojma da se radi o 24%, to je možda i 14 ili 10. Pitanje je", smatra ekonomista Mika Nikić. 

Brojna korita rijeka i rudnici u Srpskoj jasno pokazuju stepen uništenja prirode zbog čega, smatra Nikić, nema adekvatne cijene za eksploataciju prirodnih bogatstava, zbog čega je posebno zabrinjavajuće što bez istih ostajemo u zamjenu za mizerne naknade.

(BN)