Letilo se i u doba pandemije u Prag, Solun, Beč, Krf,...

Beograd, Sarajevo, Pula, Tivat, Ljubljana, Skoplje, Bari, Solun, Lugano, Brno, Prag, Istanbul, Moskva, Kazanj, Salzburg, Brisel, Tel Aviv i ostrvo Krf bili su mjesta gdje su avioni Republike Srpske letjeli više od stotinu puta u godini pandemije koronavirusa. Zvaničnici i druga lica koristili su avione u prosjeku dva puta sedmično, o trošku građana Srpske, izvjesno za lične potrebe, jer nema podataka o „državnim aktivnostima“ u većini navedenih gradova.

Novim avionom od morskih destinacija do Rusije

Novi avion „Cessna Citation CJ4“, koji je Srpska 2019. godine kupila za 19 miliona maraka, što je CAPITAL otkrio, letio je u posljednjih godinu dana više od 60 puta, najčešće u Beograd i u Sarajevo.

Pored ovih gradova, novim avionom neko je često letio i u Prag i u Brno (Češka). Među zanimljivijim destinacijama su i Istanbul (Turska), Tel Aviv (Izrael), Lugano (Švajcarska), ali i Solun i Krf (Grčka).

Novi avion kupljen je, između ostalog, da može letjeti i do Rusije, pa je u junu prošle godine imao dva leta za Moskvu, a stigao je jednom i do Kazanja.

Posjeta Moskvi bila je na poziv Vladimira Putina i zbog prisustvovanja Paradi pobjede. Sa Dodikom je tada u Moskvi bio i Emir Kusturica. I let u Brisel poklapa se sa sastankom koji su svi članovi Predsjedništva BiH imali sa zvaničnicima Evropske unije (EU) krajem septembra 2020.

Međutim, većina letova nema opravdanje u vidu sastanaka zvaničnika sa drugim zvaničnicima u inostranstvu ili posjeta važnim konferencijama, samitima i slično, a pogotovo ne putovanja u Češku, Švajcarsku, Grčku i druge morske destinacije.

Vlada stari avion prodala, pa ga iznajmljuje?

Drugi avion, „Cessna Citation 525“, za koji su iz Vlade RS ranije tvrdili da je prizemljen i da se zbog toga kupuje novi takođe je letio sa aerodroma koji se nalazi u Mahovljanima, u opštini Laktaši.

U posljednjih godinu dana taj avion imao je 40 letova, najčešće za Beograd. Kada je u pitanju ovaj avion, takođe nisu izostale destinacije poput Praga, Beča, Soluna…

Prema nepotvrđenim informacijama, Vlada RS je avion prodala slovenačkoj kompaniji „Linxair“ te ga iznajmljuje za svoje potrebe, što dokazuje i to da ima skoro identične rute kao i novi avion Srpske i stacioniran je u Laktašima. Jedina razlika je u tome što ima češće letove za Ljubljanu, za šta razlog može biti to što je u vlasništvu kompanije prestonice Slovenije.

U institucijama Srpske i BiH su se oglušili na pitanja da li je avion prodat, da li se iznajmljuje i u čijem je vlasništvu.

Vlada je ranije posjedovala i avion „Cessna C500“ koji je prodala Tehničkom remontu Bratunac (TRB), a zatim ga povremeno iznajmljivala.

Podatke o tome koliko su puta iznajmili avion u Vladi i Palati predsjednika kriju.

Međutim, zanimljivo je poklapanje određenih destinacija na koje leti avion RS i TRB. Navedeni privatni avion je 4. marta ove godine nekoga odvezao iz Laktaša u Rim i odmah se vratio nazad, a zatim otišao u Ljubljanu, pa u Beograd. Sutradan, 5. marta, po tu osobu ili osobe u Rim otišao je novi avion Srpske i vratio se u Laktaše.

U institucijama Srpske muk

Opravdanost navedenih letova i pitanje ko i kojim povodom leti o trošku građana Srpske posljednjih godina često je postavljano rukovodstvu Srpske, ali konkretni odgovori su uglavnom izostajali.

Tako je i ovog puta CAPITAL naišao na muk institucijama Srpske, prije svega u Vladi RS i kabinetu predsjednika Republike Srpske koji uporno odbijaju da objasne javnosti koji su razlozi da avioni u godini krize i pandemije koronavirusa lete na destinacije gdje nema zvaničnih susreta ili drugih poslova zvaničnika RS.

Krije se i ko sve koristi avione RS, koliki su troškovi jednog leta i druga važna pitanja.

Iako je Vlada osnivač Vazduhoplovnog servisa, Milorad Dodik je, dok je bio predsjednik Republike Srpske, naložio izmjenu uredbi tako da i on može da upravlja tim servisom.

Kada je Dodik postao srpski član Predsjedništva BiH nastavio je da koristi resurse, odnosno avione i helikoptere Republike Srpske, a onda je to naknadno legalizovano.

Vlada je 21. februara 2019. godine dopunila Uredbu o osnivanju Vazduhoplovnog servisa i omogućila da avione koristi i član Predsjedništva BiH iz RS, o čemu je CAPITAL pisao u tekstu „Legalizovana Dodikova putovanja avionima i helikopterima Srpske“.

Viškovića niko ništa ne pita

Premijer Srpske Radovan Višković takođe ignoriše pitanja CAPITAL-a o avionima i letovima.

Nakon što smo 2019. otkrili da Vlada kupuje novi avion, Višković je to pravdao činjenicom da je stari avion prizemljen. To nije bila istina i otkrili smo tada, takođe, destinacije na koje je taj avion letio.

Rebalansom Budžeta te godine izdvojene su pare za novi avion, a licitacija koju je obećao premijer i prodaja starog aviona nije javno oglašena.

Višković je govorio i da su tada iznajmljivali tuđi avion i pravili ogromne troškove za Republiku Srpsku, ali na konkretna pitanja oko letova aviona, iznajmljivanja i troškova koja smo uputili u njegov kabinet ne želi da odgovori.

„Od predsjednika Republike i dalje, oni imaju pravo i ne traže od mene odobrenje za upotrebu helikoptera“, rekao je tokom posljednje predizborne kampanje Višković na pitanje zašto se helikopter koristi u stranačke svrhe. Isto bi, vjerovatno, odgovorio i za avion.

Let Laktaši – Beograd 7.600 KM u jednom smjeru

Koliki su troškovi iznajmljivanja privatnog aviona za let od aerodroma Banjaluka – Beograd pokušali smo da saznamo u agencijama koje se bave time.

„Cena iznajmljivanja privatnog aviona za prevoz ljudi iz Beograda do Banjaluke, za datum 30. ili 31. mart, iznosila bi 3.900 evra. Cena je ista za tri i za pet putnika“, odgovorili su na naš upit iz jedne beogradske agencije koja u ponudi ima iznajmljivanje aviona „Cessna Citation“ koji je sličan avionima Srpske.

Avioni Srpske od Banjaluke do Beograda i nazad letjeli su najmanje 34 puta u posljednjih godinu dana što je, ako bi se uzeli troškovi iznajmljivanja aviona, koštalo oko 517.000 KM.

Zloupotreba državnih resursa i netransparentno trošenje

Izvršna direktorica u organizaciji Transparency International Ivana Korajlić naglašava da je ključni problem to što nije definisano u koje svrhe se mogu koristiti avioni i helikopteri.

„Trebalo bi da se vodi računa o racionalnosti, ali se to ne radi. Kada se ranije postavljalo pitanje korišćenja aviona i helikoptera, uvijek je odgovor institucija bio da oni ne ulaze u svrhu korišćenja, već da ima propisano ko od nosilaca funkcija smije da koristi te resurse i ne ulaze u samu svrhu korišćenja što ostavlja ogroman prostor za zloupotrebe. Na to smo ukazivali svih ranijih godina, posebno kada su korišćeni u izborne i stranačke svrhe“, istakla je Korajlićeva.

Dodala je da je potpuno izgubljena granica između toga da neko putuje u svojstvu nosioca javne funkcije ili privatno, stranački ili u neku treću svrhu.

„Javni resursi se kod nas smatraju sopstvenom svojinom, pa tako i avioni i helikopteri. Nažalost ti troškovi nisu beznačajni, a rijetko ko smije ulaziti u to da li su opravdani“, naglasila je Korajlićeva.

Član Udruženja ekonomista RS „SWOT“ Predrag Duduković kaže za CAPITAL da je vrlo teško reći da li su ovi letovi bili za privatne ili za poslovne svrhe, jer će predstavnici vlasti u svakom trenutku naći neki razlog zbog čega su negdje putovali.

„Zbog toga je vrlo teško utvrditi da li su ti letovi bili u nekoj privatnoj režiji ili su bili vezani za određene državničke dužnosti. Iako je teško utvrditi da li su ti letovi bili u službene ili privatne svrhe, sigurno je da su se oni koristili da se uklope i neki privatni sa državnim poslovima kako bi se to ujedno obavilo o trošku države“, kaže Duduković.

Ekonomski analitičar Zoran Pavlović ističe da bi bilo logično da institucije saopšte javnosti činjenice o tome ako su neki funkcioneri išli na službeno putovanje.

„Međutim, s obzirom na to da se može vidjeti da saopštenja nije bilo u tom broju koliko je bilo letova, očigledno je da su avioni letjeli nekim drugim povodom. Mi nemamo nikakve transparentnosti u ponašanju i korišćenju javnih sredstava i to je osnovni problem“, naglasio je Pavlović.

(Capital)