Parlament usvojio zaključke: Ukinuti visokog predstavnika

Narodna skupština Republike Srpske usvojila je na posebnoj sjednici Informaciju o primjeni Aneksa 10 Dejtonskog sporazuma i deset zaključaka u vezi ocjene rada visokog predstavnika i primjene ovog aneksa u periodu razgovora o imenovanju novog predstavnika.

Prema zaključcima, koje su predložili Klubovi poslanika SNSD-a, Demosa, SP, NDP-NPS i US, Republika Srpska ne može prihvatiti nametanje bilo koje ličnosti za visokog predstavnika i "obavijestiće strane potpisnice Aneksa 10 Dejtonskog sporazuma... posebno s prijedlogom da se ukine visoki predstavnik i preispitaju odluke visokih predstavnika donesene izvan mandata utvrđenog Aneksom 10".

Narodna skupština Republike Srpske smatra da je vrijeme da BiH sa svoja dva entiteta i tri konstitutivna naroda preuzme odgovornost za vlastiti razvoj u skladu sa Dejtonskim sporazumom i međunarodnim pravom, a ako to ne bude na dnevnom redu u skorije vrijeme, treba pokrenuti razgovore o mirnom razlazu, navodi se u zaključcima skupštinske većine.

Zaključcima Narodna skupština zadužuje Vladu Republike Srpske da formira međunarodni pravni tim sa ciljem podnošenja tužbi protiv visokih predstavnika koji su, kršeći Dejtonski sporazum i njegov Aneks 10, kršili međunarodno pravo zloupotrebljavajući svoj mandat, te konstatuje da "prestaje potreba i za vojnim dijelom misije po Aneksu 1A Dejtonskog sporazuma".

Zaključci se odnose na ocjenu rada visokog predstavnika, primjenu Aneksa 10 Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH u periodu razgovora o imenovanju novog visokog predstavnika.

Prema prvom zaključku, Narodna skupština konstatuje da su u skladu sa Aneksom 10 Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH, čiji potpisnik je i Republika Srpska, samo strane ugovornice nadležne da "traže postavljanje visokog predstavnika... kako bi pomogao stranama u njihovim naporima da mobilišu te, po potrebi koordinišu aktivnostima organizacija i agencija koje su uključene u civilne aspekte mirovnog rješenja, izvršavajući navedene zadatke..."

“Brojni visoki predstavnici su bezobzirno urušavali vladavinu prava, kršeći međunarodno i domaće pravo, ignorišući usko definisana ograničenja mandata dodijeljenog visokom predstavniku Aneksom 10”, dodaje se u prvom zaključku.

U drugom zaključku se navodi da je zanemarivanjem demokratskih i ustavnih procesa, kao i jasnih uslova Dejtonskog sporazuma, visoki predstavnik, bez ikakvog pravnog ovlašćenja, nametnuo u BiH brojne zakone, kao i 105 amandmana na ustave entiteta.

“Visoki predstavnik je vršio vansudska kažnjavanja stotina građana BiH, poništavao odluke sudova, uključujući odluke Ustavnog suda BiH, te donio naredbu kojom se zabranjuju bilo kakva postupanja u vezi sa osporavanjima odluka visokog predstavnika. Visoki predstavnik na drastičan način zanemaruje interese i prava konstitutivnih naroda, dajući neprihvatljive kvalifikacije i uvrede na račun čitavog srpskog naroda”, ističe se u drugom zaključku.

Prema tom zaključku, nelegalni i nepromišljeni diktati visokog predstavnika nanijeli su nemjerljivu štetu funkcionalnosti i političkoj kulturi BiH, urušavajući u velikoj mjeri poštovanje vladavine prava.

Prema trećem zaključku, Narodna skupština Republike Srpske konstatuje da se obaveza Republike Srpske, kao strane ugovornice Aneksa 10 da sarađuje sa visokim predstavnikom, odnosi na aktivnosti usmjerene na sprovođenje Aneksa 10 uz poštovanje vladavine prava, Ustava BiH, te domaćeg i međunarodnog prava.

U predloženom zaključku se navodi da to obuhvata "prihvatanje ograničenja mandata definisanih Aneksom 10, prihvatanje činjenice da se nadležnost visokog predstavnika odnosi isključivo na tumačenje Aneksa 10, poštovanje i primjenu Ustava BiH, uključujući odredbe kojima se uređuju demokratski postupak donošenja zakona i garancije zaštite ljudskih prava građana BiH".

“Imajući u vidu značajna kršenja Aneksa 10 od strane visokih predstavnika nastala samovlasnim proširenjem ovlašćenja jasno određenih u Aneksu 10, kao i dugotrajnu praksu zanemarivanja vladavine prava i Ustava BiH od strane visokog predstavnika, Republika Srpska ne pristaje na prihvatanje nezakonitih diktata visokog predstavnika”, naglašava se u trećem predloženom zaključku.

Prema četvrtom zaključku, Narodna skupština uvažava svakog predstavnika međunarodne zajednice koji iskreno želi da pomogne BiH, "ipak, zbog elementarnog nepoštovanja vladavine prava u vidu kršenja Aneksa 10 kakvo je ispoljeno od strane svih visokih predstavnika, Republika Srpska ne može prihvatiti nametanje bilo koje ličnosti za visokog predstavnika, podsjećajući da je postavljenje visokog predstavnika uslovljeno saglasnošću strana potpisnica Aneksa 10 Dejtonskog sporazuma".

“S tim u vezi, Narodna skupština Republike Srpske smatra da su dosadašnja nominovanja, izbor i potvrđivanje visokog predstavnika suprotna Aneksu 10, nedovoljno transparentni, jer nije uvažavana neophodnost konsultacija i pribavljanja saglasnosti strana, kako je predviđeno Aneksom 10. Ovo predstavlja dovoljan osnov za odbacivanje bilo kog imenovanja visokog predstavnika bez procedure predviđene Aneksom 10”, dodaje se u tom zaključku.

Prema petom zaključku, Narodna skupština kao najviši organ Republike Srpske - strane-potpisnice Aneksa 10 - Sporazuma o sprovođenju civilnog dijela mirovnog rješenja, obavijestiće strane potpisnice tog aneksa o ovim stavovima, a posebno s prijedlogom da se ukine visoki predstavnik i preispitaju odluke visokih predstavnika donesene izvan mandata utvrđenog Aneksom 10.

“Narodna skupština Republike Srpske zadužuje Vladu Republike Srpske da formira međunarodni pravni tim sa ciljem podnošenja tužbi protiv visokih predstavnika koji su, kršeći Dejtonski sporazum i njegov Aneks 10, kršili međunarodno pravo zloupotrebljavajući svoj mandate”, navodi se u petom zaključku.

U šestom zaključku ističe se da Narodna skupština Republike Srpske smatra da je sprovođenje civilnog dijela mirovnog sporazuma odavno postignuto, a da su prisustvo i aktivnosti Kancelarije visokog predstavnika već dugo godina ozbiljan teret napretku BiH i nespojivi su sa pojmom Ustava BiH, te predstavljaju prepreku na njenom putu ka evropskim integracijama.

“Nakon 25 godina mira u BiH, krajnje je vrijeme da Kancelarija visokog predstavnika bude zatvorena i da odgovornost za budućnost i funkcionisanje BiH postane isključivo pravo i nadležnost naroda u BiH i njihovih političkih predstavnika, bez stranog uplitanja ili druge vrste ugrožavanja demokratskih procesa i mehanizama propisanih Ustavom BiH”, dodaje se u tom predloženom zaključku.

Prema osmom zaključku, Narodna skupština Republike Srpske konstatuje da protekom 25 godina od uspostavljanja mira u BiH nije bilo sukoba niti su oni mogući, te prestaje potreba i za vojnim dijelom misije po Aneksu 1A Dejtonskog sporazuma.

“To potvrđuje i činjenica da je od prvobitnih 60.000 vojnika misije IFOR, koje je mijenjala ime u SFOR, već godinama u BiH samo ograničeni kontingent evropske misije EUFOR sa 600 vojnika”, pojašnjava se u tom predloženom zaključku.

U devetom zaključku navodi se da Narodna skupština Republike Srpske smatra da je konačno došlo vrijeme da BiH sa svoja dva entiteta i tri konstitutivna naroda, preuzme odgovornost za vlastiti razvoj u skladu sa Dejtonskim sporazumom i međunarodnim pravom koje je integralni dio pravnog sistema BiH.

“Ako to ne bude na dnevnom redu u skorije vrijeme, treba pokrenuti razgovore o mirnom razlazu, u skladu sa Poveljom UN koja garantuje svakom narodu pravo na samopredjeljenje i Međunarodnim paktom o građanskim i političkim pravima i Paktom o privrednim, socijalnim i kulturnim pravima, koji su prema Aneksu jedan na Aneks četiri, sastavni dio Ustava BiH”, ističe se u tom zaključku.

Takođe se citira da u tim dokumentima piše da "Svi narodi imaju pravo na samoopredjeljenje" i da "na osnovu ovog prava, oni slobodno određuju svoj politički status i slobodno obezbjeđuju svoj ekonomski, socijalni i kulturni razvoj".

“Da bi postigli svoje ciljeve, svi narodi mogu slobodno da raspolažu svojim bogatstvima i svojim prirodnim izvorima, bez štete po obaveze koje proističu iz međunarodne privredne saradnje, zasnovane na principu uzajamnog interesa i međunarodnog prava. Јedan narod ne može ni u kom slučaju da bude lišen svojih vlastitih sredstava za život. Države članice ovog pakta, uključujući tu i one države koje su odgovorne za upravljanje nesamostalnim teritorijama i teritorijama pod starateljstvom, dužne su da pomažu ostvarenje prava naroda na samoopredjeljenje i da poštuju ovo pravo shodno odredbama Povelje UN”, navedeno je u citatu.

Prema desetom zaključku, Narodna skupština Republike Srpske zadužuje Vladu Republike Srpske da formira ekspertske timove domaćih i stranih stručnjaka za svaku oblast, gdje je prenesena nadležnost sa Republike Srpske, sa ciljem da izuči i pravno obrazloži prirodu kršenja Aneksa Dejtonskog sporazuma, "a naročito Ustava BiH i predlaže procedure za donošenje u Republici Srpskoj novih zakona i akata kako bi se te nadležnosti ponovo uspostavile na nivou Republike Srpske".

“Sve to mora biti urađeno u skladu sa slovom Ustava BiH i Ustava Republike Srpske”, dodaje se u tom zaključku.

Prijedlog zaključaka potpisali su predsjednici klubova poslanika SNSD-a Igor Žunić, Demosa Spomenka Stevanović, SP Dalibor Stević, NDP-NPS Dragan Čavić i US Kostadin Vasić.

Poslanici opozicije SDS, PDP i DNS  nisu učestvovali u glasanju, jedini od opozicionara u skupštinskoj sali ostao je Nebojša Vukanović koji je glasao protiv. 

Osamnaesta posebna sjednica Narodne skupštine Republike Srpske održana je na zahtjev srpskog člana i predsjedavajućeg Predsjedništva BiH Milorada Dodika.

(BN)