Partije služe samo kao ambalaže za lidere

U sadašnjem političkom pejzažu, gdje su ideologija i principi zamijenjeni pragmatizmom i sirovim oportunizmom, stranke često služe samo kao ambalaža za lidere.

Svijet 18.12.2019 | 21:13

To piše briselski Politiko, osvrćući se na pobjedu britanskog premijera Borisa Džonsona na izborima.

Iako je predizborna kampanja ostavila malo sumnje da Brexit i dalje duboko dijeli Veliku Britaniju, izgleda da se većina Britanaca slaže s tim da, uprkos svim njegovim ludostima (ili možda zbog njih) generalno vole Džonsona, navodi Politiko.

Ističe da su davno prošli dani "Čelične dame", termina poštovanja prema onome što su mnogi doživljavali kao ispravnost i jasnoću svrhe Margaret Tačer.

Nove evropske zvijezde zvuče više kao članovi najnovijeg dječačkog benda, sa nadimcima poput "Bodžo" (Džonson), "Basti" (austrijski lider konzervativaca Sebastijan Kurc), "Manu" (Makron) ili "Il Kapitano" (Mateo Salvini , lider italijanske ultradesničarske Lige).

Ono što je dovelo do takvih brojki je institucionalni pad starih evropskih političkih partija, kaže Josef Janing, njemački politički analitičar.

Neuspjeh mejnstrim stranka da se efikasno pozabave zabrinutošću birača u vezi sa takvim nepremostivim pitanjima, kao što su globalizacija, tehnologija i migracije stvorio je pukotinu.

Evropski politički početnici brzo su je ispunili predstavljajući se kao protivnici koji su voljni da iskoriste "status kvo", bilo iz unutrašnjih struktura, kao što su to učinili Džonson i Kurc; ili spolja, poput Makrona, koji je napustio francusku Socijalističku partiju da napravi svoj pokret, i Salvinija, koji je italijansku Ligu preoblikovao u nacionalnu silu.

Umjesto vrijednosti, politiku ovakvih političara vode fokus grupe, ankete i društveni mediji. U većini slučajeva, oni se drže pitanja koja su ih učinili prepoznatljivima, kao što Kurc i Salvini, na primjer, sa migracijama, a Džonson sa Brexitom.

Džonson, kanališući uspješnu formulu američkog predsjednika Donalda Trampa, prodaje mitologiju, umjesto da se koncentriše na specifičnosti, prodajući Brexit kao način da se Britanija vrati svojim "slavnim danima" i sebe predstavlja kao modernog Čerčila.

Ne tako davno, pitanja o privatnom životu i moralu Džonsona i Trampa bi ih isključila kao vođe država i stranaka. Sada birači nisu samo voljni da ignorišu takva pitanja, već svoje vođe prihvataju sa žarom koji se rijetko viđa.

Osim toga današnji lideri se odlikuju i bezobzirnošću, smatra Politiko.

Decenijama su evropske velike partije funkcionisale tako što su birale najbolje i najsjajnije mlade ljude, i zatim ih postepeno promovisale na visoke pozicije. U većini slučajeva vrhunac višedecenijske političke karijere bio je taj da neko postane šef vlade. Ali to više nije slučaj.

Tako je Sebastijan Kurc, prepoznavši institucionalno raspadanje u centralnodesnoj Narodnoj partiji, planirao godinama kako će je preuzeti i to je i učinio 2017. godine sa samo 30 godina.

Kad ju je preuzeo, rebrendirao je stranku kao "Lista Sebastijana Kurca - nova Narodna partija" i čak i promijenio boje partije iz crne u tirkiznu. Nekoliko mjeseci kasnije postao je kancelar, jedan od najmlađih svjetskih lidera.

Džonsonovo manevrisanje i sječa u Konzervativnoj partiji su takođe bili dramatični. On je tako staromodnu establišmentsku partiju pretvorio u stranku nezadovoljne radničke klase, za koju mnogi kažu da je postala neprepoznatljiva.

"Ova vlada je jednostavno ne-konzervativna. Ona je eksplicitno odbacivanje svega za šta se zalagala Konzervativna partija", rekao je komentator Piter Oborn.

Veliko pitanje je gdje će Evropu odvesti politika vođena ovakvim ličnostima, piše Politiko.

Iako su se u poslijeratnoj Evropi političare uzdizali na vlast mješavinom bombastičnosti i harizme (Silvio Berluskoni recimo), nikad nije postojala ovolika koncentracija njih, posebno u zrelim demokratijama zapadne Evrope.

Neki posmatrači strahuju da bi, ukoliko se politički establišment koji se raspada ne bude zamijenio nečim novim, evropski politički kontekst mogao više da liči na Latinsku Ameriku - prepunu populističkih, korumpiranih političara.

Takvi su već političari u dijelovima centralne i istočne Evrope, od mađarskog Viktora Orbana, sa njegovom "neliberalnom demokratijom", do vlasti u Češkoj, Bugarskoj i Rumuniji.

Njemačka, pod budnim okom Angele Merkel, može se činiti imunom na površnost politike ličnosti. U stvari, Merkel se često u inostranstvu predstavlja kao protivotrov ispraznosti koja je zavladala evropskom politikom.

Međutim, kad se pogleda izbliza, vidi se da je njemačka liderka ne samo personifikacija evropskog "doba ličnosti", već i da je ona njen pionir.

Nijedna evropska država nije duž bila pod svojim liderom, nego Njemačka nakon 14 godina Merkelinog vođstva. Merkel je od početka pažljivo gajila svoju javnu ličnost.

Međutim, za razliku od Italije ili Velike Britanije, gdje glasači cijene malo "razigranosti" svojih političara, Nijemci očekuju trezvenost i poniznost - kvalitete koje je Merkel imala.

Uprkos nizu izbornih poraza njen Hrišćansko demokratske partije, Merkel je i dalje najpopularnija političarka u zemlji i jedina kojoj vjeruju dovoljno da bude kancelarka.

Kako se ostatak Evrope i svijeta čini sve nepovezanijim, Nijemci pronalaze utjehu u tome što znaju da je "Mutti", ili mama, kako je zovu, još glavna.

Šta god da se desi sa najnovijim evropskim političkim zvijezdama, fiksacija ličnosti vjerovatno neće nestati u skorije vrijeme.

Iako se nekima ovo možda čini kao iznenadna promjena, radi se o kulminaciji dublje transformacije u političkoj klimi, navodi Politiko.

(Tanjug)