Kako je Venecuela došla do haosa?

Izabran za predsjednika Venecuela 1999. godine, Hugo Čavez pokrenuo je "bolivarsku revoluciju", nazvanu tako po borcu za nezavisnost Simonu Bolivaru. Popularnost je sagradio na mnogobrojnim socijalnim programima u zemlji rastrganoj velikim nejednakostima i borbom protiv nepismenosti, vladajući stilom koji je objedinio ljevičarstvo i militarizam.

Svijet 25.01.2019 | 12:31 Godine 2012. dobio je treći mandat, ali umro je od raka godinu dana poslije. Njegov favorit Nikolas Maduro postao je njegov nasljednikom, ali ubrzo je postao nepopularan kada je zemlja upala u privrednu krizu, što je 2014. izazvalo nasilne proteste u kojima je poginulo 43 ljudi.

U januaru 2016. godine, opozicija je u parlamentu stekla većinu, ali Vrhovni sud poništio je sva glasanja poslanika. Protesti na kojima se tražio Madurov odlazak izmjenjivali su se tokom četiri mjeseca 2017. godine i u njima je poginulo 125 ljudi. Maduro je donio odluku o održavanju izbora za skupštinu koja će sastaviti novi Ustav, čime je želio da sačuva vlast, kako je tvrdila opozicija, koja je izbore održane u julu 2017. bojkotovala.

Evropska unija, SAD i više latinoameričkih država nije priznalo Ustavotvornu skupštinu, niti drugi Madurov mandat koji je počeo 10. januara 2019. Predsjednik parlamenta, opozicioni lider Huan Guaido, proglasio se sam 23. januara, dva dana nakon pobune grupe vojnika koja je brzo ugušena, privremenim predsjednikom države tokom velikog protivvladinog protesta. SAD i nekoliko latinoameričkih zemalja brzo ga je priznalo, dok je Maduro dobio podršku Meksika, Kube, Bolivije, Turske i Rusije. Parlament je obećao amnestiju vojnicima koji okrenu leđa Maduru.

Venecuela, karipska država površine 916.445 kilometara četvornih i s gotovo 32 miliona stanovnika (po podacima Svjetske banke iz 2017.), jedna je od dvije latinoameričke članice OPEC-a. Ima dokazane rezerve nafte u iznosu od 302,25 milijardi barela, najviše na svijetu.

Zbog manjka novca za modernizaciju naftnih polja, proizvodnja nafte se strmoglavila. U novembru je po podacima OPEC-a iznosila 1,13 miliona barela na dan, najmanje u tri decenije. Pogođenoj padom cijena sirove nafte od 2014. godine, Venecueli, koja 96 odsto prihoda ostvaruje prodajom nafte, počele su manjkati devize i utonula je u veliku krizu, koja je izazvala pravi egzodus njeih stanovnika koji su počeli da bježe pred nestašicom hrane i lijekova u susjedne zemlje, što nije prošlo bez napetosti.

Tri miliona Venecuelaca živi u inostranstvu, od kojih je najmanje 2,3 miliona otišlo od 2015. godine, po podacima UN-a. Ta brojka bi mogla da poraste na 5,3 miliona 2019. U pet godina, BDP je potonuo za 45 odsto, po podacima MMF-a. Svjetska banka očekuje ove godine novu kontrakciju BDP-a od 8 odsto, nakon što je privreda prošle godine pala 18 odsto.

Suočen s hiperinflacijom koja bi ove godine trebalo da dostigne 10 miliona osdto, Maduro je sredinom januara učetvorostručio minimalnu platu na 18.000 bolivara (20 dolara po zvaničnom kursu), za šta se može kupiti dva kilograma mesa.

U avgustu je pokrenuo plan oporavka, devalvirajući bolivar za 96 odsto. Maduro tvrdi da je kriza posljedica "privrednog rata" koji protiv njega vode desnica i SAD. SAD su mu nametnule nekoliko krugova sankcija.

U novembru 2017. godine, nekoliko rejting agencija objavilo je da su Venecuela i nacionalna naftna kompanija PDVSA u djelimičnom stečaju. Stopa siromaštva, kojom se "bolivarska revolucija" inače rado diči kada pada, porasla je na vrtoglavih 87 odsto, po istraživanju glavnih univerziteta u zemlji.

Venecuela pati i od endemskog nasilja, sa stopom ubistava od 81,4 na 100.000 stanovnika 2018. godini, po nevladinoj organizaciji Venecuelanska opservatorija za nasilje.

(Express.hr)