Njemačka traži priznanje Kosova

Priča o razgraničenju između Srbija i Albanaca, bar što se tiče najmoćnije članice EU, nema mnogo izgleda. Iako negativan stav Berlina po ovom pitanju i nije nešto novo, jučerašnja izjava poslanika vladajuće CDU, partije kancelarke Angele Merkel došla je kao hladan tuš.

Srbija 25.10.2018 | 21:02 Poslanik njemačkog Bundestaga Peter Bajer, ovih dana je boravio u Prištini i Beogradu, naime, smatra da je Kosovo faktički teritorijalno nezavisno i da Srbija treba da prizna “de jure” “suverenu državu Republiku Kosovo”, jer u suprotnom neće ući u Evropsku uniju. 

Istovremeno, on navodi da se “uopšte ne razmišlja o pružanju podrške razgraničenju i da se ta pozicija njemačke kancelarke Angele Merkel neće promijeniti”.

– Merkel je bila jedini šef države u EU koja je jasno rekla da ovo nije dobra ideja, da je opasna, ne samo po stabilnost Srbije i Kosova, već i opasna za Republiku Srpsku ili Ukrajinu i slučaj Krim, ili druge dijelove istočne Evrope, i da upravo zbog toga svi moraju da odustanu od takve ideje odmah – istakao je on.

Na ovu izjavu reagovala je i premijerka Srbije Ana Brnabić koja je navela da je riječ o izjavi jednog poslanika, i da kao takav on ne predstavlja zvaničnu politiku Njemačke: Ima svoje mišljenje, može da ga kaže, mi se sa tim mišljenjem ne slažemo. Njemu sam juče predstavila stav vlade Srbije da kada se pregovara o kompromisu nije dobro imati “crvene linije”. Njegov stav ne vrijedi ništa više od stava nekog drugog poslanika. Stav Njemačke nije novost, naše je da sa njima razgovaramo, i taj njihov stav promenimo – rekla je predsjednica Vlade Srbije.

Model dvije Njemačke

Ipak, njemački poslanik je osim ovakvog stava u Beogradu po prvi put jasno verbalizovao i konkretan njemački pijredlog za rješenje kosovskog pitanja – model Dvije Njemačke.

Tako je, praktično, ovo “najn” iz Berlina vratilo priču o rješenju kosovskog pitanja na svoj početak i dobro poznati i često pominjani model.

A kakav je to model? U praksi, prema svim dosadašnjim tumačenjima, on bi omogućio da Kosovo dobije stolicu u UN, ali da istovremeno ne dođe do formalnog priznanja Kosova od strane Srbije.

Stari-novi prijedlog

Model dvije Njemačke je zapravo prvi zvanični prijedlog za rješenje kosovskog pitanja, a iznio ga je 2007. godine njemački političar Volfgang Išinger, tadašnji predstavnik EU u pregovorima o Kosovu, po ugledu na način na koji su 1972. normalizovani odnosi tadašnje prozapadne Savezne Republike Njemačke i Demokratske Republike Njemačke.

Dvije strane su tada potpisale ugovor kojim su se obavezale da će razvijati dobrosusjedske odnose i nepovredivost međusobnih granica. Takođe, dogovorile su se da će poštovati nezavisnost i samostalnost svake od dviju država, kao i da će sklopiti niz sporazuma radi unapređenja odnosa u oblastima privrede, kulture, zdravstva, telekomunikacija, sporta…

Mada se u tom sporazumu nigdje izričito nije govorilo o međusobnom priznavanju dvije države, pominje se “nepovredivost granica”, “dobrosusjedski odnosi” i “poštovanje nezavisnosti država”.

Šta to znači u slučaju Srbije i Kosova?

U slučaju da Beograd i Priština prihvate da po ovom modelu normalizuju međusobne odnose, to bi praktično značilo da Kosovo dobija stolicu u Ujedinjenim nacijama. Mada SR Njemačka i DR Njemačka nikada nisu jedna drugu priznale, obe su postale članice UN-a.

U ovom slučaju ne bi moralo da dođe do formalnog priznaja nezavisnost Kosova, ali, prema tumačenjima, Srbija bi trebalo da mijenja Ustav, odnosno da izbriše preambulu o KiM, o čemu bi građani morali da se izjašnjavaju na referendumu. Upravo to predviđa najviši pravni akt, u kome stoji da se o “svakoj promjeni koja se odnosi na preambulu moraju izjasniti građani”.

Neki domaći pravnici predložili su da se preambula ne briše, već da se samo promjeni i da u njoj piše da je “Kosovo sastavni dio Srbije, nad kojima ona nema suverenitet”.

Šta bi Srbija dobila?

Brže članstvo u Evropskoj uniji bilo bi ono što bi Srbija očekivala, što uostalom u poslednje vrijeme vrlo eksplicitno naglašavaju i evropski zvaničnici, uslovljavajući taj put rješenjem “kosovskog čvora”.

Pominjalo se i da bi Srbi mogli da zatraže veća ovlašćenja za Zajednicu srpskih opština, nego što je to definisano Briselskim sporazumom. Ipak, ZSO do danas nije formirana, iako je od potpisivanja Sporazuma prošlo pet godina.

Konačan razlaz

Međutim, treba imati u vidu da ovaj model ne može imati isti efekat kao što je bilo u slučaju dvije Njemačke, jer je u te dvije države, koje su se kasnije ujedinile, živio isti narod. U slučaju Kosova i Srbije, ti bi praktično značilo konačan razlaz.

Prednost ovom modelu brojni političari i analitičari, na čelu sa Merkelovom, daju i zbog toga što bi svaki drugi, u prvom redu korekcija granica, mogla da dovede do novog mijenjanja granica na Balkanu i secesije, a time i do novih sukoba (BiH, Republika Srpska, Makedonija…).

(Blic)