Umro Zbignjev Bžežinski

Uticajni američki politikolog poljskog porekla i bivši savjetnik za nacionalnu bezbjednost Zbignjev Bžežinski umro je u 89. godini života.

Svijet 27.05.2017 | 09:37 Vijest o njegovoj smrti objavila je noćas njegova ćerka Mika Bžežinski na društvenim mrežama, prenose mediji.

Bžežinski je bio savjetnik za nacionalnu bezbednost u administraciji američkog predsjednika Džimija Kartera od 1977. do 1981. godine i savjetnik predsjednika Lindona Džonsona od 1966. do 1968, ali je kao ekspert, član različitih odbora i organizacija i profesor na Univerzitetu Džons Hopkins ostao aktivan i uticajan do kraja života.

Poznat je i po ohrabrivanju disidenata iz Istočne Evrope i podsticanju borbe za ljudska prava u vrijeme Hladnog rata. U skorije vrijeme učestvovao je u privlačenju bivših sovjetskih republika u NATO, preneo je AP.

Važio je za zastupnika tvrde linije u američkoj spoljnoj politici, smatra se da je pomogao rušenju ekonomskih barijera između Zapada i Sovjetskog Saveza i Kine, u njegovo vrijeme je potpisan Sporazum o ograničavanju strateškog naoružanja (SALT II).

Pomagao je Karteru da se nosi sa situacijom u vreme Iranske krize i neuspjelog ishoda talačke krize.

Bio je, takođe, jedan od najvećih zagovorenika proširenja NATO nakon što je Vladimir Putin došao na čelo Rusije i, kako navodi AP, učestvovao u procesu privlačenja bivših sovjetskih republika u NATO.

Snažno je podržavao naoružavanje avganistanskih pobunjenika u odgovoru na "invaziju sovjetskih snaga" u Avganistanu.

Pomagao je Karteru da se nosi sa situacijom u vrijeme Iranske krize i neuspjelog ishoda talačke krize, kao i da prevaziđe velike razlike između egipatskih i izraelskih lidera Anvara el Sadata i Menahema Begina što je dovelo do potpisivanja sporazuma iz Kamp Dejvida u septembru 1978.

Tri mjeseca kasnije, normalizovani su i američko-kineski odnosi, što je bio najveći prioritet Bžežinskog, navodi AP.

Nije podržavao izbor Donalda Trampa za predsjednika SAD, a njegovu spoljnu politiku kritikovao je kao nejasnu, preneo je AFP.

Stručnjak za komunizam

Rođen je u Varšavi 1928. godine a obrazovao se u Kanadi i SAD, a po političkom opredjeljenju je bio demokrata.

Bio je priznati stručnjak za komunizam kada je privukao pažnju američkih političara. Tokom 1960-ih bio je savjetnik tadašnjeg američkog predsednika Džona Kenedija.

Bžežinski se u vreme Karterove administracije često sukobljavao sa kolegama, među kojima je i sa tadašnjim državnim sekretrom Sajrusom Vensom.

Bijeloj kući razlike između Bžežinskog i Vensa zadavale su "veliku glavobolju" zbunjujući američku javnost o političkom kursu Karterove administracije i podstičući pad povjerenja da bi Karter mogao da zadrži svoj tim za spoljnu politiku da radi u tandemu.

Iranska talačka kriza, koja je počela 1979. godine, postala je simbol neuspjeha i frustracija Karterove administracije.

Bžežinski, tokom ranih meseci 1980-ih, bio je uvjeren da pregovori o oslobađanju otetih Amerikanci ne vode nikud, te je uz podršku Pentagona, počeo da vrši pritisak za sprovođenje vojne akcije.

Karter je, uprkos primjedbama Vensa, pristao na "plan sa neizvjesnim ishodom" za spasavanje talaca, ali se operacija završila neuspjehom i ostavkom Vensa, dok je Karter izgubio na predsjedničkim izborima od Ronalda Regana.

(Tanjug)