Danas možda počinje kraj Evropske unije

U Italiji i Austriji tokom vikendadanas će biti održani prvi u nizu ključnih izbora sa kojima potresena EU mora da se suoči.

Svijet 04.12.2016 | 11:17 Rezultati predsjedničkih izbora u Austriji i referenduma u Italiji mogli bi trajno da preoblikuju političku strukturu bloka, pa čak i da označe kraj EU u obliku u kome ona postoji danas.

Malo prije sastanka G7 u Tokiju u maju ove godine Martin Selmajer, zvaničnik Brisela koji vodi kancelariju predjsednika Evropske komisije Žan-Klod Junkera tvitovao je da o nečemu što je nazvao "populistički horor".

"Zamislite da sljedeće godine umjesto Baraka Obame, Fransoa Olanda, Dejvida Kamerona i Matea Rencija ovde sjede Donald Tramp, Boris Džonson, Marin le Pen i Bepe Grilo.

Što se tiče Trampa, bio je u pravu. Napola je bio u pravu za Borisa Džonsona, za koga se nagađalo da bi mogao da bude premijer prije nego što je Tereza Mej preuzela tu funkciju, a ako se pokaže da je bio u pravu i za ostatka, Evropa će biti u velikom problemu.

Bijesni, protivnici establišmenta, nacionalisti su oni koji su izglasali Bregzit i Donalda Trampa, a upravo te snage jačaju u Evropi širom Evrope. Istovremeno, u nerednih 12 mjeseci Evropsku uniju očekuje niz referenduma, parlamentarnih i predsjedničkih izbora koje bi populisti i evroskeptici lako mogli da osvoje.

Francuski premijer Manuel Vals rekao je bi "Evropa mogla da umre" pred "napadom populista". Nemački ministar Volfgang Šojble upozorava na "demokratski populizam", dok Pjer Moskovisi, evropski komesar za ekonomska pitanja, kaže da su evropski glasači spremni da "unište EU".



Niz ključnih izbora

Prava dva testa su danas. U Austriji birači glasaju u drugom krugu predsjedničkih izbora, nakon što je prethodno prvi put u istoriji te zemlje izborni rezultat poništen. Norbert Hofer, kandidat Slobodarske partije, mogao bi da postane prvi ultradesničar na čelu Austrije od Drugog svjetskog rata.



Istog dana, Italijani glasaju na referendumu koji bi mogao da dovede do promjene ustava i ograničavanja moći Senata, što bi otvorilo prostor za prijeko potrebne reforme za smenjenje duga. Italijanski premijer stavio je svoju političku karijeru na kocku, najavivši da će podneti ostavku ako referendum ne prođe. Ankete pokazuju da to jeste realna mogućnost, a to bi značilo da su Bepe Grilo i populistički pokret "Pet zvezdica" korak bliži vlasti.

Holandija glasa 15. marta, a ankete prednost daju desničaru Gertu Vildersu i njegovoj Partiji za slobodu. U Francuskoj prvi krug predsjedničkih izbora je 23. aprila, a očekuje se da u drugi krug koji se održava mjesec dana kasnije gotovo sigurno uđe Marin le Pen, liderka desničraskog Nacionalog fronta.



Njemačka glasa kasnije, ali očekuje se da će i na tamošnjim federalnim izborima Alternativa za Njemačku (AfD) napraviti značajan rezultat, možda čak i ući u savezni parlament kao treća politička stranka, iako je osnovana pre nešto više od godinu dana.

Antislamski i antimigracioni pokret podršku je stekao kritikovanjem politike otvorenih vrata Angele Merkel koja je nedavno potvrdila da će se kandidovati za četvrti mandat. I u Češkoj dobar rezultat se smiješi populistima iz ANO 2011.

Ima li EU šansu?

Ipak, Bregzit i pobjeda Trampa u Americi ne znače da će automatski desničari i ultradesničari doći na vlast, iak, kao je Le Penova rekla po objavljivanju rezultata izbora u SAD, "Trampova pobjeda učinila je ono što se činilo nemogućim ipak mogućim".

Ultradesnica jeste u usponu, ali može da se dogodi i da birači u, po Evropu nesigurna vremena, ipak izaberu poznate i stabilne opcije.



I uticaj desničara mogao bi biti limitiran. Ako Hofer zaista pobjedi u Austriji, treba imati na umu da osim simboličkog značaja, u funkcionalnom smislu njegova pobjede neće mnogo promeniti stvari u Austriji jer predsjednik ima, u suštini, ceremonijalnu ulogu.

Kao što se gotovo izvjesno najavljuje da će Le Penova ući u drugi krug, tako je gotovo sigurno da će u tom krugu ubjedljivo izgubiti od nekog malo više centrističkog kandidata.

Ipak pobjedom ultradesnice, mejnstrim lideri poput Angele Merkel mogli bi da budu oslabljenji, a Evropa pod pretnjom terorizma, migranstke krize, sporog ekonomskog oporavka i sa teretom Bregzita, mogla bi da bude u ozbiljnim problemima.

Da li to znači i kraj? Mali je broj onih koji vjeruju da će raspasti u potpunosti, ali bez ozbiljnih reformi teško da će moći da opstane.

(Blic.rs)
(Foto: AP)