Bijela kuga briše čitave gradove

Broj umrlih u Republici Srpskoj prošle godine je bio za 5.702 osobe veći od broja rođenih, a demografi ističu da je u 2015. zabilježena najniža stopa prirodnog priraštaja od nastanka Republike Srpske.

Republika Srpska 16.05.2016 | 22:59

Da rode sve rjeđe slijeću svjedoče podaci Republičkog zavoda za statistiku prema kojima Srpska od 2002. godine bilježi negativan prirodni priraštaj. "Bijela kuga" je od tada postala jedan od najvećih demografskih problema, a tome svjedoči i činjenica da je u proteklih 14 godina Republika Srpska ostala bez oko 46.000 stanovnika ili 3.500 na godišnjem nivou.

Ako poredimo podatak koliko je u tom periodu stanovništva izgubljeno i broj stanovnika u opštinama Srpske prema preliminarnim rezultatima popisa iz 2013. godine na osnovu kojeg Šipovo ima 10.820 stanovnika, vidjećemo da su u proteklom periodu nestale četiri takve opštine.

Neslavan prošlogodišnji rekord je zabilježen jer je rođeno 9.357 beba, a umrlo 15.059 ljudi.

"Kontinuitet pada prirodnog priraštaja ukazuje na sve veći broj umrlih, a manji živorođenih. U odnosu na 2014. godinu, stopa prirodnog priraštaja lani je manja za 0,5 odsto", ističu u Zavodu za statistiku Republike Srpske.

Demograf Aleksandar Majić kaže da je jedan od razloga za smanjenje nataliteta i to što žene sve više odgađaju rađanje.

"Prosječna starost nevjeste pri stupanju u brak pomjerila se na 28 godina. Povećan broj razvoda i sve kasnije stupanje u brak uticali su na povećanje prosječne starosti majke pri rođenju djeteta. Tako majke u Republici Srpskoj rađaju prvi put i sa 29 godina", kaže Majić i dodaje da nezaposlenost, siromaštvo i političke krize uslovljavaju sve kasnije sklapanje braka, što negativno utiče na prirodni priraštaj, a da na smanjenje broja rođenih posebno utiče emigracija mladog reproduktivnog stanovništva.

Da je demografska slika poražavajuća najbolje znaju manje opštine, u kojima je djece iz godine u godinu sve manje. Tako je u Krupi na Uni lani u prvi razred upisano svega pet đaka, a u Trnovu njih sedam. Negativan prirodni priraštaj zabilježen je i u mnogim drugim opštinama, dok je među gradovima jedino u Banjaluci broj rođenih u prošloj godini veći od broja umrlih.

Negativan prirodni priraštaj ne čudi ako uzmemo u obzir da većina gradova ne isplaćuje naknade za novorođenčad. U gradskim administracijama su nam na ovo pitanje uglavnom odgovarali diplomatski da daruju prvorođenu bebu i da učestvuju u pomoći prilikom vantjelesne oplodnje.

Jednokratnu novčanu pomoć za bebe isplaćuju gradovi Trebinje i Zvornik. Prema podacima iz informacije o učešću lokalnih zajednica Republike Srpske u sprovođenju mjera populacione politike, stimulativnim mjerama za povećanje nataliteta bore se u još 15 opština RS, a najviše novca isplaćuje opština Foča - 1.000 KM za svaku rođenu bebu.

Predsjednik Udruženja porodica sa četvoro i više djece Republike Srpske Jovan Radovanović ističe da je natalitet nacionalno pitanje broj jedan, te da je za pozitivnu demografsku sliku neophodno donijeti nova zakonska rješenja.

"Već godinama se borimo da svako dijete dobije dječiji dodatak, da se stimulišu majke koje imaju troje i više djece, da im se odredi nacionalna penzija, zatim da se riješi stambeno zbrinjavanje porodica", rekao je Radovanović.

On je naglasio da u Srpskoj ima oko 5.000 majki sa četvoro i više djece, a 70 odsto njih su nezaposlene.

Jednokratna naknada

Ministarstvo porodice, omladine i sporta Republike Srpske, u saradnji sa Fondom za dječiju zaštitu Srpske, od 2006. godine realizuje projekat "Fond treće i četvrto dijete".

U sklopu tog projekta, kao jedne od mjera pronatalitetne populacione politike, isplaćuje se jednokratna novčana naknada svim majkama koje rode treće, odnosno četvrto dijete. Riječ je o iznosu od 600 KM za treće i 450 za četvrto dijete. U periodu od 2006. do 2015. godine Vlada Republike Srpske je za ovaj projekat izdvojila 8,76 miliona KM.

Broj rođenih u Republici Srpskoj:

Godina     Ukupno     Dječaci     Djevojčice

2015.        9.357       4.842        4.515

2014.        9.335       4.846        4.489

2013.        9.510       4.907        4.603

2012.        9.978       5.089        4.889

2011.        9.561       5.008        4.553

2010.      10.147       5.184        4.963

2009.      10.603       5.577        5.026

2008.      10.198       5.262        4.936

2007.      11.144       5.737        5.407

2006.      11.519       5.860        5.659

2005.      11.638       5.974        5.664

2004.      11.917       6.188        5.729

2003.      12.066       6.247        5.819

2002.      12.336       6.365        5.971

(Glas Srpske)