Afera 80: Krediti za "Unis" – budžetska rupa bez dna

"Partija demokratskog progresa očekuje od svih nadležnih institucija Republike Srpske da uzmu u razmatranje sljedeću aferu i trošenje narodnog novca zasnovanog na ozbiljnim tvrdnjama i činjenicama kojima je učinjena ogromna šteta po interes Republike Srpske. Očekujemo i da se preispita odgovornost lica koja su proizvela takvo štetno dejstvo kao rezultat protivustavnog, nezakonitog, koruptivnog, neracionalnog, neodgovornog i nepotističkog ponašanja", navodi se u saopštenju ove stranke.

Republika Srpska 18.02.2016 | 11:20

AFERA „Osamdeset“

„Kredita za „Unis – fabrika cijevi“ Derventa“

Vlast Republike Srpske hvalila je preduzeće „Unis“ Derventa kao primjer izvanrednog poslovanja, ali se na kraju ispostavilo da je i to rupa bez dna u koju je upadao budžetski novac koji je, bez dileme, odatle izvučen čime je Srpska, najblaže rečeno, ojađena za desetine, pa čak i stotine miliona maraka.

Radnici preduzeća proveli su posljednje godine u štrajku, preduzeće nije bilo likvidno, zbog obaveza, dugova i prispjelih tužbi, ali je uprkos činjenici da preduzeće ne ostvaruje dovoljno dobiti da može otplatiti emitovane obeznice i da je izuzetno prezaduženo ipak dobilo 20 miliona maraka.

Osim 20 milona koje je Investiciono-razvojna banka RS protivzakonito emitovala kao obveznice, Unis je digao i va kredita kod Balkan Investment Banke, i to:

-dugoročni kredit od 7 milona KM u januaru 2011. godine,

-kratkoročni kredit u istom iznosu od 7 miliona KM iz februara 2011. godine.

U trenutku odobravanja ovih kredita svi sektori u Balkan Investment Banci dali su negativno mišljenje, ističući da se kredit ne treba odobriti; pravnici su bili stava da je imovina, koja se stavlja pod hipoteku u svrhu obezbjeđenja ovog kredita, već višestruko opterećena hipotekama, te ne postoji mogućnost da se banka naplati iz iste.

Međutim, sve te činjenice su zanemarene i tadašnje rukovodstvo Balkan Banke (BIB) je odobrilo ova dva kredita, a Unis je, kako su i upozoravali, došao u situaciju da ne može više da plaća dospjele kredite.

Na primjeru Unisa, može se vidjeti kako su IRB RS i Balkan Banka u to doba zajedno djelovale, odnosno odobravale kredite istim preduzećima koja su imala bliske veze sa vlastima.

Osim blokiranih računa, koji su bili logičan ishod maćehinskog odnosa prema novcu iz budžeta, na vidjelo su izašli i višemilionski dugovi prema bankama zbog kreditnih zaduženja, za koje im je garancije izdavala Izvozno-kreditna agencija (IGA) BiH, koja se radi toga nalazi u velikim problemima, jer „Unis“ te kredite ne vraća.

U novembru prošle godine postavljeno je sljedeće poslaničko pitanje ministru finansija RS Zoranu Tegeltiji: „U nizu promašenih investicija IRB u kupovini obveznica propalih preduzeća, radi se o desetinama miliona maraka i 20 miliona maraka kupovini obveznica propalih preduzeća „Unis“ Derventa. Smatrate li da ste i Vi resorno Ministarstvo odgovorni za ovakav posao trošenja državnog novca, i smatrate li da ste, između ostalog, odgovorni i što je država samo na preduzeće „Unis“ Derventa oštećena za cirka 50 miliona maraka?

Od ministra Tegeltije je zatraženo i da dostavi spisak članova Kreditnog odbora, koji je odobrio ovakvu transakciju, i da odgovori koliko je Ministarstvo finansija odgovorno što ukupno potraživanje prema preduzeći „Unis“ Derventa nije samo tih 20 miliona maraka, nego je daleko veći?.“

Tegeltija je odgovorio da je Investicioni odbor za hartije od vrijednosti odobrio emitentu „Unis fabrika cijevi“ a.d. Derventa, Prospekt I emisije obveznica javnom ponudom. Predmet emisije je bio 20.000.000 obveznica, nominalne vrijednosti 1,00 KM, a vrijednost emisije iznosila je 20.000.000,00 KM, sa rokom dospijeća 8 godina.

Ova odluka je, navodi se u odgovoru, bila zasnovana na prethodno izvršenoj analizi podataka o emitentu te dostavljenom mišljenju Uprave Investiciono-razvojne banke a.d. Banja Luka.

Tegeltija tvrdi da je „Unis fabrika cijevi“ a.d. Derventa, u to vrijeme odvijala proizvodnju u tri proizvodna pogona i ostvarivala izvoz od oko 85% iste, što je svrstalo u red najvećih izvoznih preduzeća u Republici Srpskoj.

Naveo je i da su za članove Investicionog odbora za hartije od vrijednosti imenovani Aleksandar Džombić, predsjednik Vlade Republike Srpske; dr Zoran Tegeltija, ministar finansija Vlade Republike Srpske; Željko Kovačević, ministar industrije, energetike i rudarstva Vlade Republike Srpske; Jasminko Jotić, savjetnik predsjednika Vlade Republike Srpske i Vladimir Trifković, savjetnik predsjednika Vlade Republike Srpske.

Ipak, Tegeltija navodi i da, kad je donesena odluka o spornoj emisiji obveznica, on nije bio prisutan zbog ranije preuzetih obaveza.

Inače, Banka Srpske tužila je Izvozno-kreditnu agenciju BiH (IGA) i državu BiH kao njenog osnivača jer nije izvršila svoje obaveze preuzete po izdatoj garanciji od devet miliona maraka za kredit koji je kod ove banke podigao “Unis – Fabrika cijevi” iz Dervente.

Inače, IGA je “Unisu” izdala garanciju i za kredit od oko 72 miliona maraka, podignut kod Rajfajzen banke, a koji ovo preduzeće zbog otežanog poslovanja nije u stanju da vraća.

Kada se sve to sabere, IGA je za ovo derventsko preduzeće, samo kod ove dvije banke, izdala garancije koje premašuju 80 miliona maraka. Iz tog razloga, prijeti realna opasnost da bi IGA mogla da ostane bez kompletnog kapitala, koji iznosi oko 52 miliona maraka, zbog preuzetog rizika za “Unis”, koji je u većinskom vlasništvu kompanije “Balkan Steel”.

Posebno je indikativno da su “Unisu”, po osnovu ova dva kredita, od strane IGA izdate garancije u iznosu većem od 80 miliona KM, iako je zakonski propisano da ta agencija može dati garanciju samo do visine kapitala.