Vučićev ples između Rusije i Zapada

Prelazak na umjerenu politiku je omogućio premijeru Srbije Aleksandru Vučiću da zadobije posebno mjesto u politici Srbije, kao i da dobije ličnu pažnju i podršku globalnih sila, kaže u najnovijoj analizi politike premijera Srbije ugledni časopis Forin afers.

Srbija 12.09.2015 | 22:56

Na kraju Hladnog rata izgledalo je da će linija između tzv. međunarodne ljevice i desnice nestati. Ali to se nije desilo. U stvari, kako Rusija ponovo potvrđuje svoje sfere uticaja, a SAD i evropske sile grade svoju koaliciju, globalna politika je polarizovanija više nego u bilo kom trenutku od 1989. godine, navodi časopis.

Nekoliko zemalja na evropskoj periferiji, kao što su Grčka, Mađarska, Makedonija i Slovenija, naginju ka Rusiji. Nekoliko drugih država mami ekonomski napredak koji Rusija obećava preko svog revitalizovanog energetskog projekta Balkanski tok. Dakle, to što je Srbija, tradicionalni saveznik Rusije, izgleda spremna da ide na Zapad, za zapadne lidere je dobrodošlo iznenađenje. Ipak, ostaje da se vidi da li će ovi rani signali postati stvarnost, navodi se u analizi.

Tokom junske posjete Vašingtonu srpski premijer je govorio o svom planu da izgradi partnerski odnos sa Sjedinjenim Državama i Evropom. Tokom govora u Školi za napredne međunarodne studije Univerziteta Džons Hopkins, Vučić je objasnio da je za njega ekonomski oporavak Srbije prioritet.

Od prelaska iz komunističkog sistema ka tržišnoj ekonomiji, privreda Srbije je doživjela jak pad tokom ratova 1990-ih, a teško je pogođena posljedicama krize iz 2008. koja je zahvatila čitav region. Vučić je rekao i da će stvaranje "otvorenog i dinamičnog društva" biti centralna komponenta njegovih reformi, pored ekonomske reforme.

U svom govoru je ponovio i ono što je tokom prošle godine u više navrata rekao svojim evropskim kolegama: da planira da se Srbija pridruži Evropskoj uniji.

Govoreći o pristupanju Srbije EU, Vučić je govorio o ekonomskim reformama koje je pokrenuo, uključujući i mjere štednje i smanjenje penzija.

U svjetlu grčke krize, od presudnog značaja su njegovi pokušaji da obuzda potrošnju, povede borbu protiv korupcije, obnovi pravosudni sistem nacije, i promoviše zemlju kao obećavajuću priliku za poslovanje, ocjenjuje Forin afers.

Sa novom prozapadnom spoljnom politikom Vučić je u Evropi već proglašen za čovjeka koji je "Beograd izvukao iz hladne sjenke". Vučićeve planove za novu Srbiju su takođe toplo prihvatile i SAD.

Forin afers uprkos tome poziva zapadne vlade da zastanu prije nego što u potpunosti prihvate Vučića.

Vučić je u Vašingtonu oprezno naglasio korake koje je preduzeo da normalizuje odnose Srbije sa susjedima.

Tokom govora u Vašingtonu govorio je o svom prvom putovanju u Bosnu u svojstvu šefa srpske države, u maju 2014. godine, i o posjeti Hrvatskoj povodom inauguracije novog predsjednika te zemlje u februaru.

Srbija je bila u ratu sa obje zemlje, a Vučić je napomenuo i sastanak sa albanskim premijerom Edijem Ramom u Tirani, u maju prošle godine, koja je značila prvu posjetu jednog srpskog šefa države Albaniji za skoro 70 godina.

Vučićeva posjeta Vašingtonu ovog ljeta bila je od presudnog značaja: ona je značila prvu zvaničnu posjetu jednog srpskog šefa države SAD u posljednjih 16 godina.

Govoreći pred američkim diplomatama, on je objavio da Zapad "neće imati problema sa Srbijom u vezi bio kog njenog susjeda", a da je njegov cilj da nacija "bude pouzdan partner Sjedinjenim Državama".

Nastojao je da ubijedi publiku da će preokret unutrašnje i spoljne politike Srbije, poslije decenija lošeg upravljanja, biti herkulovski zadatak.

Sada Vučićeva vlada od Svjetske banke čeka na odobrenje 74 miliona dolara kredita za reformu javnog sektora, a on ima dosta razloga da naglašava svoja reformska punomoćja i prodobije prijatelje na Zapadu.

U stvari, Vučiću je potrebna strana podrška uprkos činjenici da je njegova popularnost u Srbiji mnogo veća od njegovih protivnika. U anketi rađenoj prošlog januara, oko 53 odsto Srba je reklo da ima povjerenje u svoje vođstvo, dok je rejting drugih političara bio jednocifren.

Forin afers smatra da je srpski premijer ipak uhvaćen u borbu za vlast sa sadašnjim predsjednikom Srbije Tomislavom Nikolićem, saosnivačem SNS, koji je izgubio vlast u stranci, i bivšim premijerom Ivicom Dačićem, koji je bio predsjednik vlade prije Vučića, a sada mu raportira. Takođe, u sjenci čeka i Vojislav Šešelj, Vučićev bivši kolega iz radikalne stranke, a sada politički rival, koji je, pošto je pušten iz Haškog tribunala iz zdravstvenih razloga, još jednom preuzeo kormilo SRS i obećao da će politički srušiti Vučića i ostale bivše saveznike koji su ga napustili.

Zapadni lideri osjećaju da je on potencijalni bedem protiv radikalnih glasova u Srbiji, i zato, ocjenjuje časopis, mogu biti manje skloni da pažljivo pogledaju kako on vodi zemlju.

Forin afers podsjeća u tom kontekstu da je Srbija, koja je navodno na putu ka članstvu u EU, odbila da se pridruži sankcijama EU prema Rusiji.

Na pitanje zašto se Srbija nije pridružila evropskim sankcijama, Vučić je rekao: "Mi ne možemo nametnuti sankcije: moramo da jedemo. To ne znači da igramo na obe strane".

Ali ipak, kontradiktorni signali su baš stvorili ovakav efekat, ocjenjuje časopis.

List podsjeća i da je u oktobru prošle godine Putin doputovao u Beograd da potpiše sporazume sa Srbijom o trgovini, a između ostalog i vojnoj i tehničkoj saradnji.

Kada je Putin stigao u Beograd bio je pozvan na vojnu paradu kojom se obilježavalo i učešće Sovjetskog Saveza u oslobođenju Jugoslavije tokom Drugog svjetskog rata.

Nasuprot tome, kada je ovog ljeta pozvan na proslavu 4. jula u američku ambasadu u Beogradu, Vučić je odbio da odloži sjednicu parlamenta, što je spriječilo vladine zvaničnike da prisustvuju prijemu.

Prelazak na umjerenu politiku je omogućio Vučiću da zadobije posebno mjesto u politici Srbije, kao i da dobije ličnu pažnju i podršku globalnih sila. Njegovo drastično političko repozicioniranje u zemlji i inostranstvu je vjerovatno samo pragmatizam. Kreatori američke politike treba da budu jednako pragmatični kada je u pitanju Vučić, i da budu malo više skeptični prema njegovom geopolitičkom stavu, zaključuje Forin afers.