NATO-bombe još uzimaju danak

Namerna sila", zvala se akcija NATO alijanse koja je, bombardujući položaje Vojske Republike Srpske bombama sa osiromašenim uranijumom ubila više od stotinu civila.

Republika Srpska 26.06.2015 | 07:55

Bilo je to pre 20 godina i tada je na BiH palo 1.026 bombi, ukupne težine bačenog eksploziva od 10.000 tona! Cilj ove NATO akcije bio je da se Vojska Republike Srpske "kazni" za granatiranje sarajevske pijace Markale i povuče teško naoružanje iz okoline Sarajeva.

I dok je region, pa i svet, ovih dana fokusiran na 20 godina od zločina u Srebrenici, NATO bombardovanje radioaktivnim bombama Hadžića, Vogošće, Ilijaša, Jahorine, Pala i Bratunca 1995. godine još je tabu tema, i za ovaj zločin, jasno je, niko nikada neće odgovarati.

- Razmere ovog zločina još se ne mogu sagledati. NATO je tada počinio stravičan zločin, nameran zločin, sa odloženim dejstvom, od kojeg i danas ljudi umiru, i umiraće - svedoči za "Novosti" dr Slavica Jovanović iz Bratunca, koja je jedna od retkih istraživala naknadne posledice bombardovanja osiromašenim uranijumom na stanovništvo, pre svega Hadžića.

Dr Jovanović je istraživanje radila od 1996-2001. godine, a počela je tako što je kao doktor u Domu zdravlja u Bratuncu, u koji je posle rata izbeglo oko 4.500 stanovnika Hadžića, primetila da se lekarima učestalo javljaju upravo izbegli Hadžićani.

- Potom sam počela da pratim stopu smrtnosti, jer je u jednom malom mestu kao što je Bratunac, u kojem je tada bilo oko 20.000 stanovnika, što domicilnih, što izbeglih iz Hadžića, svakodnevno bilo po nekoliko sahrana i to uglavnom Hadžićana. Tada se još nije znalo da su bombe sadržavale osiromašeni uranijum, pa su čak pojedini Hadžićani kao "suvenire" u kući držali ostatke NATO projektila - kaže dr Jovanović.

Ubrzo je primetila da izbeglo stanovništvo Hadžića masovno umire, i to od karcinoma, u mnogo većoj meri odmeštana.

- Ljudi su najviše umirali od karcinoma pluća, digestivnog trakta, debelog creva i mozga. U tom periodu, 1996-2001, do kad sam radila istraživanje, stopa smrtnosti Hadžićana u odnosu na Bratunčane bila je čak četiri puta veća, a dva puta veća u odnosu na ostale izbeglice iz okoline Sarajeva - kaže dr Jovanović.

Najviše obolelih je bilo među bivšim radnicima Tehničko-remontnog zavoda Hadžići, koji je jedna od tri lokacije gde je nepobitno utvrđeno prisustvo osiromašenog uranijuma.

- Samo za tih pet godina umrlo je 400 izbeglih Hadžićana, uglavnom od malignih bolesti. Veliki broj njih, od 4.500 koliko ih je izbeglo u Bratunac, potom se raselio u Srbiju i širom sveta i dalje podatke o stopi smrtnosti nemam. Ali, ostala je velika opasnost po stanovništvo koje danas živi na područjima bombardovanim osiromašenim uranijumom, jer je vreme raspadanja čestica uranijuma četiri milijarde godina. Možete zamisliti posledice ulaska tih čestica u vodne tokove i lanac ishrane, jer se u zemlji još nalaze tragovi uranijuma, pa i jedan broj neeksplodiranih bombi - napominje dr Jovanović.

Ona ističe da je svoje radove objavljivala na dosta medicinskih kongresa posle rata u Srpskoj i svetu i da je niko do danas nije demantovao.

UN POTVRDIO PRISUTNOST URANIJUMA

U Izveštaju UN Programa za zaštitu životne sredine pod nazivom "Osiromašeni uranijum u BiH - postkonfliktna procena životne sredine" iz 2003. godine, utvrđena je prisutnost municije sa osiromašenim uranijumom na tri lokacije: Tehničko-remontni zavod u Hadžićima, kasarna "Žunovnica" i Skladište artiljerijskog oružja na Han Pijesku. U izveštaju se posebno upozorava da "postoje mnoge nesigurnosti kad je reč o mogućnosti da uranijum dospe u vodu za piće, pa bi zbog toga u budućnosti, u blizini pogođenih lokacija, trebalo vršiti analizu vode".

ISTRAGA KOMISIJE

Tek 2005. godine ovim pitanjem su počele da se bave i institucije BiH, pa je Komisija Parlamentarne skupštine BiH za istraživanje posledica radijacije osiromašenim uranijumom, utvrdila da je na BiH tokom NATO bombardavanja palo oko 3,5 tone bombi i zrna sa osiromašenim uranijumom. Međutim, na tome se stalo. Daljih istraživanja nije bilo.

Izvor: Večernje novosti