Godišnjica progona Srba u "Oluji"

Navršava se 18 godina od početka hrvatske vojne akcije "Oluja" koja je dovela do egzodusa više od 200.

Republika Srpska 05.08.2013 | 08:05 Navršava se 18 godina od početka hrvatske vojne akcije "Oluja" koja je dovela do egzodusa više od 200.000 Srba iz Hrvatske. Parastos srpskim žrtvama održava se u Crkvi svetog Marka u Beogradu. Parastos služi hvostanski vladika Atanasije Rakita sa sveštenstvom a prisustvuju mu prvi potpredsednik Vlade Srbije Aleksandar Vučić, predsednik Skupštine Srbije Nebojša Stefanović, načelnik generalštaba VS Ljubiša Diković, predsednik Koalicije udruženja izbeglica i narodni poslanik Miodrag Linta, članovi porodica ubijenih i nestalih, izbeglice i brojni građani. U organizaciji Odbora Vlade Republike Srpske za negovanje tradicije oslobodilačkih ratova i u RS se obeležava 18 godina od vojno-policijske akcije "Oluja". Direktor Dokumentaciono-informacionog centra "Veritas" Savo Štrbac izjavio je ispred Hrama Hrista Spasitelja u Banjaluci da je agresija prema Srbima u zapadnoj Krajini izvršena uprkos činjenici da su politički predstavnici Srba samo dan ranije potpisali sporazum o mirnom rešavanju sukoba. U vojnoj operaciji "Oluja" koja je počela na današnji dan pre 18 godina, na području Republike Srpske Krajine u Hrvatskoj, ubijeno je i nestalo oko 2.000 Srba, a proterano oko 220.000. Dan kasnije, 5. avgusta, hrvatska vojska ušla je u gotovo potpuno napušten i prethodno žestoko granatiran Knin, u kojem je pre "Oluje" živelo više od 90 odsto Srba. Za samo nekoliko dana, slomljen je otpor Srpske vojske Krajine, koja je na području Kninske krajine brojala oko 30.000 vojnika. Sa teritorije Republike Srpske Krajine, krenule su izbegličke kolone u kojima je bilo više od 200.000 ljudi. Na putu ka Srbiji i Republici Srpskoj izbegličke kolone su stalno napadali hrvatska artiljerije i vojno vazduhoplovstvo. Ostali su samo civili, uglavnom stariji i nemoćne osobe, i oni su bili izloženi teroru i posle formalnog završetka operacije "Oluja" 7. avgusta. Tadašnji komandant civilne policije mirovnih snaga UN za područje Knina, general Alan Goran, na kraju svoje misije napisao je u izveštaju da je policija UN na tom području, nakon dolaska hrvatskih snaga, pronašla 128 ubijenih srpskih civila i 73 odsto uništenih kuća. U nastavku akcije u BiH, operacijom "Maestral", hrvatske i muslimanske snage ubile su još 655 i prognale oko 125.000 srpskih stanovnika iz Bosne i Hercegovine. Prema podacima Dokumentaciono-informativnog centra "Veritas", u akciji hrvatske vojske je ubijeno ili nestalo 1.960 Srba, od čega 1.205 civila, a među njima 522 žene i 12 dece. Hrvatski helsinški odbor saopštio da je u toku operacije "Oluja" ubijeno 677 civila. Za vreme Tuđmanovog režima hrvatske vlasti su negirale optužbe o etničkom čišćenju i odbijale saradnju s Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu, tvrdeći da je reč o legitimnoj vojnoj operaciji protiv pobunjenika. Zvanični stav Hrvatske bio je da nije bilo razloga da Srbi koji nisu bili umešani u ratna dejstva napuste to područje. Takozvani "brionski transkripti" sa sastanka hrvatskog predsednika Tuđmana sa vojnim i državnim rukovodstvom, uoči "Oluje", otkrivaju detalje plana oružanog napada na područje Krajine. Ostala je upečatljiva Tuđmanova rečenica "da Srbe treba udariti tako snažno da nestanu". Koncept rešenja takozvanog "srpskog pitanja" u Hrvatskoj, Franjo Tuđman davno je opisao u svojoj knjizi Bespuća povijesne zbiljnosti, u kojoj objašnjava da "nasilne, pa i genocidne promene, dovode do etničke homogenizacije pojedinih naroda, do većeg sklada nacionalnog sastava pučanstva i državnih granica pojedinih zemalja, pa to može imati pozitivne učinke na kretanja u budućnosti, u smislu smanjivanja razloga za nova nasilja i povod za nove sukobe i međunarodne potrese". Tuđman je progon Srba nakon "Oluje" kojim je, prema njegovom mišljenju, završeno etničko čišćenje prostora bivše Republike Srpske Krajine, opisao u govoru na otvaranju Ratne škole "Ban Josip Jelačić" u Zagrebu 14. decembra 1998. godine: "Srpsko smo pitanje, dakle rešili, neće više biti 12 posto Srba ili 9 posto Jugoslavena, kao što ih je bilo. A hoće li ih biti tri ili pet posto, to ne znači ugrožavanje hrvatske države", rekao je tada Tuđman. Hrvatske vlasti su docnije prihvatile saradnju i Haškom sudu su dostavile na desetine obrađenih slučajeva najtežih zločina počinjenih tokom i nakon vojno-policijskih akcija "Bljesak" i "Oluja". Haški Tribunal je jula 2001. otpečatio optužnicu protiv penzionisanog hrvatskog generala Ante Gotovine koji je bio komandant te operacije. Gotovina je od tada bio u bekstvu sve do hapšenja u Španiji 7. decembra 2005, kada je izručen Tribunalu. Godinu dana ranije tom sudu su se predala druga dvojica generala, Ivan Čermak i Mladen Makrač, koji su optuženi za progon, deportacije i prisilno premeštanje, pljačku, bezobzirno razaranje naselja, ubistva, nehumana dela i okrutan tretman tokom i nakon operacije "Oluja". Optužnica protiv Gotovine je odlukom Pretresnog veća Tribunala spojena sa optužnicom protiv druge dvojice generala. Aprila 2011. Gotovina je osuđen na 24, a Mladen Markač na 18 godina zatvora, dok je general Ivan Čermak oslobođen krivice. U presudi Anti Gotovini haški Tribunal utvrdio je da je operacija "Oluja" u leto 1995. bila udruženi zločinački poduhvat na čelu s predsednikom Franjom Tuđmanom, smišljen da protera srpsko stanovništvo iz Kninske krajine, što je bio navod optužnice. U novembru 2012. Apelaciono veće Haškog tribunala oslobodilo je hrvatske generale Ante Gotovinu i Mladena Markača krivice za progon srpskog stanovništva iz Kninske krajine 1995. poništivši prvostepenu presudu, nakon čega su oni pušteni iz pritvora. Prema konačnoj presudi operacija "Oluja" nije bila udruženi zločinački poduhvat u cilju proterivanja Srba iz Kninske krajine. Oslobađanjuća presuda izazvala je euforiju u Hrvatskoj, a hrvatski gradovi su se utrkivali u dodeljivanju titule počasnog građanina Anti Gotovini. U Srbiji je ta presuda izazvala šok i razočaranje. Olobađajućom presudom je razočaran i glavni tužilac haškog Tribunala Serž Bramerc, a bivša glavna tužiteljka tog suda Karla Del Ponte je izjavila da je "šokirana oslobađajućom presudom Gotovini i Markaču i istakla da oseća punu solidarnost sa srpskim žrtvama nad kojima je počinjen zločin".