Poništena dozvola za izgradnju HE „Dabar“

Okružni sud u Banjaluci poništio je dozvolu za izgradnju infrastrukturnih objekata hidroelektrane “Dabar” Trebinje u okviru projekta “Gornji horizonti”.

Radi se o hidroelektrani snage 160 megavata, koja je dio projekta Gornji horizonti vrijednog 338 miliona evra, a koji je ugovoren sa kineskom kompanijom “Gezuba grupa”.

Sud je u presudi koju je donio u korist Udruženja “Resursni Aarhus centar u BiH” iz Sarajeva naveo da odluka o odobrenju izgradnje Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS nije bila u skladu s relevantnim odredbama Zakona o uređenju prostora i građenju Republike Srpske, Zakona o zaštiti životne sredine, te Zakona o vodama.

“Ovo je važan korak u zaštiti okoline i očuvanju rijeka Hercegovine. Hidroelektrana “Dabar” planirana je kao dio projekta Gornji horizonti, koji bi preusmjeravao velike količine vode iz rijeka Zalomke, Bune, Bunice, Bregave, i Neretve, uzrokujući nepopravljive ekološke štete i ugrožavanje biološkog minimuma ovih rijeka. Ukazali smo na niz pravnih i proceduralnih nepravilnosti“, rekli su u “Aarhaus centru”.

„Aarhaus centar“ se pozivao i na nepoštovanje konvencija o zaštiti rijeka čiji je potpisnik i BiH, a koje nalažu obavezno učešće javnosti u donošenju odluka koje se tiču okoline, što u ovom slučaju nije ispoštovano.

“Takođe, ukazali smo na nepostojanje odgovarajuće procjene uticaja na okolinu. Procjena uticaja na životnu sredinu, koja je osnov za izdavanje ekološke dozvole, nije bila adekvatno sprovedena, a izdata je prije nego što su potrebni istraživački radovi dovršeni. Ignorisani su međunarodni ekološki standardi. Projekat “Gornji horizonti” krši odredbe Espoo konvencije, Bernske konvencije i Ramsarske konvencije, koje su usmjerene na očuvanje okoline i zaštitu prirodnih staništa”, navode u “Aarhausu”.

Kažu da ova presuda predstavlja značajan korak u pravnom okviru zaštite okoline, te šalje jasnu poruku da će se protiviti svakom pokušaju degradacije životne sredine bez adekvatnih procjena i učešća javnosti.

Podnesene još četiri tužbe

Istu tužbu je podnio i Centar za životnu sredinu iz Banjaluke, ali je sud odbacio navodeći da nije prikazao svoj pravni interes da učestvuje u ovom postupku, iako se radi o ekološkom udruženju čiji je cilj promovisanje zaštite životne sredine na nivou BiH.

Oba ova udruženja zasebno su podnijela još četiri tužbe za druge građevinske dozvole za HE “Dabar” te se očekuje pravni epilog i u odnosu na ove tužbe.

Početak glavnih radova na Hidroelektrani “Dabar”, najavljenom kao najveći projekat te vrste na Balkanu u posljednjih 30 godina, svečano je otvoren prošle godine u junu na području Bileće u mjestu Vrijeka i za koji je tada saopšteno da je vrijedan 338 miliona evra.

Na ceremoniji su prisustvovali zvaničnici Republike Srpske i predstavnici “Elektroprivrede Republike Srpske”, Hidroelektrana na Trebišnjici, HE “Dabra” i kineskih partnera iz kompanije “Gezuba grupe”.

ERS je prethodno uplatila 92,8 miliona KM da bi se aktivirao kreditni aranžman sa kineskom “Eksim” bankom, a kineski partneri su zakupili poslovne prostore za radnike i operativu da bi mogli da počnu izgradnju hidroelektrane.

Najavljeno je da je rok za završetak radova 46 mjeseci, a ugovor za taj projekat potpisan u maju 2020. godine.

Vlada Republike Srpske dala je garanciju za 85 odsto vrijednosti ugovora, a ERS uplatio 15 odsto, plus obavezno osiguranje tog kredita koje iznosi oko pet odsto vrijednosti kredita, kao i ostale naknade.

HE “Dabar” trebalo bi da vode sa nevesinjskog platoa spušta na dabarski, uz neto pad od 365 metara, a u završnoj fazi tada je bila izgradnja tunela dugog 12,5 kilometara koji radi “Integral inženjering”.

HE “Dabar” pripada hidroenergetskom sistemu HET-a i predstavlja najvažniju hidroelektranu u sistemu “Gornji horizonti”. Taj sistem, osim HE “Dabar”, predviđa i izgradnju HE “Bileća” i HE “Nevesinje”.

(Capital)