Statistika: Građani ne odobravaju napad na novinare

Više od 26 odsto građana Srpske smatra da su "u nekim slučajevima" napadi na novinare opravdani. Ipak, to je "napredak" u odnosu na prošlu godinu, kada je napade na novinare opravdavalo čak 74 odsto ispitanika iz RS.

Pokazalo je to najnovije istraživanje o stanju medijskih sloboda u BiH i o stavovima građana prema novinarima i medijima.

– U odnosu na prošlu godinu, zabilježen je drastičan pad ispitanika koji opravdavaju napade na novinare, ali ne smijemo da zaboravimo da je lani u ovo doba vlast u RS krivila novinare za sva zla ovog svijeta, kako bi bi opravdala kriminalizaciju klevete – objasnili su autori istraživanja.

Zanimljivo je da u Federaciji BiH svega 5,2 odsto građana opravdava napade na novinare.

Više vjeruju sveštenicima, nego novinarima

Podsjećamo, Fondacija “Fridrih Ebert” u BiH u saradnji sa Udruženjem BH novinari, ovakva istraživanja provodi još od 2009.

Rezultati se, svake godine, predstavljaju 3. maja, na Svjetski dan slobode medija.

Ovogodišnje istraživanje je pokazalo još nekoliko zanimljivih trendova.

Dok su ranijih nekoliko godina građani, u pravilu, imali najviše povjerenja u vjerske zajednice, te potom u medije, a najmanje su vjerovali političarima, sada se situacija na vrhu liste promijenila, ali samo u Federaciji BiH.

U FBiH najviše se vjeruje medijima, a potom vjerskim zajednicama, dok je u RS situacija obrnuta: najviše se vjeruje vjerskim zajednicama, a potom medijima.

S druge strane, stanovnici Federacije BiH više vjeruju institucijama, nego stanovnici Srpske.  Povjerenje u političke partije i političare veće je u RS, nego u F BiH.

Generalno, na nivou BiH, tabela izgleda ovako: medijima najviše vjeruje oko 62 odsto, vjerskim zajednicama oko 57 odsto, međunarodnoj zajednici više od 44 procenta, a nevladinim organizacijama oko 43 posto građana.

Političari na začelju tabele

Na dnu tabele su političari i političke partije sa mršavih 16 odsto.

Najveći broj ispitanika na nivou BiH, njih skoro 59 odsto, ili 8 procenata više nego lani, ubijeđeno je da najveći uticaj na na rad medija imaju političari i političke stranke.

U Republici Srpskoj je, u odnosu na prošlu godinu, značajno porastao broj građana koji misle da su političari i političke partije glavne prepreke za slobodan rad medija. U 2023. godini taj procenat je iznosio 34,6, a ove godine tako misli više od 65 odsto građana RS.

Istraživanje je pokazalo i da televizije, pogotovo u Srpskoj, gube bitku sa internet medijima i društvenim mrežama.

Televizija gubi bitku

Ranijih godina, uprkos rastu uticaja novih medija, televizija je bila, po mišljenju građana, ubjedljivo najmoćniji medij u BiH.

Ove godine je situacija drugačija.

Televizija je prvi izvor informisanja za za 51 odsto građana Federacije BiH i samo 18,5 odsto ispitanika iz Republike Srpske.

Za čak 50 odsto građana RS prvi izvor informisanja je internet, a za skoro 28 odsto njih društvene mreže.

U FBiH u ovoj kategoriji internet i društvene mreže su zajedno dobile skoro 45 odsto glasova.

Slični su i odgovori ispitanika na pitanje zahvaljujući kojem mediju se najkvalitetnije informišu: u RS je to internet za sa skoro 52 i društvene mreže sa oko 20 odsto ispitanika, dok je televizija dobila manje od 20 procenata.

Da li je ovo rezultat jačanja uticaja novih tehnologija ili dokaz lošeg kvaliteta televizijskih informativnih programa u Republici Srpskoj, pitanje je za medijske stručnjake i komunikologe.

Kriminalizacija klevete guši slobodu

Ove godine istraživanje se pozabavilo i pitanjima vezanim za kriminalizaciju klevete u Republici Srpskoj.

Čak 46 odsto ispitanika iz Federacije BiH i oko 31 odsto anketiranih u Republici Srpskoj smatra da je uvođenje klevete kao krivičnog djela negativno uticalo na rad medija u Srpskoj.

Istraživači su podsjetili da je za pola godine u RS podneseno najmanje 100 krivičnih prijava protiv građana Srpske, aktivista i novinara.

Oko 40 odsto građana BiH smatra da vlasti u Srpskoj na ovaj način žele da kazne svakog ko kritikuje političare, a skoro trećina da vlasti žele da uguše slobodu medija.

Ovakvi stavovi su znatno izraženiji u Republici Srpskoj.

Istaknuto je, takođe, da tek svaki četvrti napad na novinare lii prijetnja medijskim profesionalcima završi kažnjavanjem počinilaca.

Velika većina građana oba entiteta BiH smatra da je tako jer iza napada na novinare stoje moćni ljudi i da se sudije i tužioci ne smiju da kažnjavaju političare i druge moćnike jer ih se boje.

(Srpskainfo)  Foto: BN