U BiH stižu EUFOR trupe iz strateške rezerve NATO-a

Najava slanja bataljona iz strateških rezervi NATO-a u BiH je u skladu sa sporazumom "Berlin plus" između EU i NATO-a, koji omogućava slanje trupa u područja koja su pod strateškom komandom EU, kao što je misija EUFOR-a "Althea" u BiH.

Bosna i Hercegovina 12.04.2024 | 10:00

Kako su pojasnili u NATO, ovaj angažman je dio dugoročne saradnje između ove dvije organizacije u BiH, kao i u drugim dijelovima zapadnog Balkana.

–NATO pozdravlja privremeno raspoređivanje strateških rezervnih snaga u BiH, kao podršku operaciji „Altea“ koju vodi EU. EUFOR igra ključnu ulogu u održavanju sigurnog okruženja, uz podršku NATO, u okviru „Berlin plus“ aranžmana – rekli su oni za Nezavisne novine.

Ambasada Ujedinjenog Kraljevstva je kratko rekli da je ova tema bila i dio rasprava koje je ove sedmice u BiH vodio Stjuart Pič, specijalni izaslanik Ujedinjenog Kraljevstva za zapadni Balkan, između ostalog i sa komandantom EUFOR u BiH.

Važno je pojasniti da je “Berlin plus” aranžman definisao odnose između EU i NATO, po kojem bi vojne misije koje vodi EU bile podržane od strane NATO struktura, poput komandnih lanaca, logističke podrške, jedinica i drugih oblika saradnje.

Ovaj sporazum predviđa da EU ima konačnu riječ u strateškim odlukama koje donosi u misijama koje su pod njenom komandom, kao što je slučaj s misijom EUFOR Altea u BiH, ali da u sprovođenju mandata koristi NATO resurse.

U konkretnom slučaju, u skladu s rezolucijom Savjeta bezbjednosti UN, EU ima mogućnost da bez dodatnog odobrenja Savjeta bezbjednosti pošalje do 3.500 vojnika u BiH, gdje se sada nalazi nešto malo manje od polovine ukupnog broja, a te trupe mogu biti i dio NATO rezerve.

Jedan od razloga da se u BiH u okviru EUFOR šalje strateška rezerva NATO je mogućnost da u ovom trenutku vojske zemalja članica EU nemaju resurse koje bi mogle staviti na raspolaganje direktno iz svojih snaga.

U skladu s Dejtonskim sporazumom, a posebno vojnim aneksom, vojni dio implementacije je bio u nadležnosti NATO do 2004. godine, kada je vojna misija ustupljena EU.

Vojni diplomata s kojim je razgovarano pojasnio je da bi, u slučaju da, recimo, Savjet bezbjednosti UN završi misiju EUFOR Altea, NATO mogao vratiti svoju nadležnost za vojni aspekt implementacije Dejtona.

Diplomata smatra da za taj prenos ne bi bila potrebna nova rezolucija jer postojeći mandat priznaje NATO prisustvo u BiH, koje je direktno izvedeno iz vojnog aspekta Dejtonskog sporazuma.

Naime, u Rezoluciji Savjeta bezbjednosti UN 1575, kojom je nadležnost od NATO misije SFOR u BiH prenesena na EUFOR, piše da se “podsjeća na sve sporazume koji se tiču statusa vojnih snaga koje se spominju u dodatku B na Aneks 1-A Mirovnog sporazuma i na obavezu svih strana da ih se pridržavaju”.

Ovim dijelom rezolucije uspostavljena je veza između NATO prisutnosti u BiH s novim mandatom EUFOR. U rezoluciji se priznaje postojanje dvije vojne komponente u BiH: misije EUFOR Altea i NATO prisutnost.

To znači da, ukoliko EUFOR na Savjetu bezbjednosti UN ne bi bio produžen mandat, NATO prisutnost bi i dalje ostala u zemlji. U 11. paragrafu rezolucije se ističe da će se nastaviti primjenjivati “sve relevantne prethodne rezolucije”, kao i da će se te odredbe odnositi i na EUFOR i na NATO prisustvo “onako kako su se primjenjivali prema i u odnosu na SFOR, i samim time i u odnosu na Mirovni sporazum, posebno na Aneks 1-A i njegove dodatke”.

U nastavku se dodaje da se isto odnosi na IFOR, SFOR, NATO, EUFOR, EU i Politički i bezbjednosni komitet i Savjet EU, koji ima formalnu političku komandu nad misijom EUFOR.

I u posljednjoj rezoluciji Savjeta bezbjednosti UN iz novembra prošle godine o produženju mandata Altee, za koju je glasala i Rusija, spominju se i EUFOR i NATO prisutnost, s tim da se mandat na dodatnih 12 mjeseci produžava samo EUFOR, dok se NATO u tom kontekstu ne spominje, što znači da NATO prisustvo nije podložno rezoluciji UN i oslanja se na Dejtonski sporazum i prethodne rezolucije UN, kako smo već spomenuli.

(Nezavisne) Foto: EUFOR