Srbija danas proslavlja Dan državnosti

Srbija danas proslavlja Dan državnosti nizom svečanosti u znak sjećanja na Sretenje 1804. godine kada je u Orašcu počeo Prvi srpski ustanak za oslobođenje od Turaka, ali i na proglašenje prvog srpskog Ustava 1835. godine, kojim je označen početak savremene srpske države.

Srbija 15.02.2024 | 07:35

Obilježavanje je počelo u 7.00 časova na Avali, kod Beograda, kada je izaslanik predsjednika Srbije, ministar za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Nikola Selaković predvodio ceremoniju polaganja vijenaca i odavanja počasti na grobu Neznanog junaka.

Centralnu državnu ceremoniju, koja će početi u 10.00 časova kod Spomenika voždu Karađorđu u Orašcu, predvodiće izaslanik predsjednika Srbije, ministar odbrane Miloš Vučević, a polaganju vijenaca i odavanju počasti prisustvovaće i predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik, predsjednik Narodne skupštine Srpske Nenad Stevandić i predsjednik Vlade Srpske Radovan Višković.

U 12.30 časova Višković će u Crkvi Svetog Đorđa na Oplencu prisustvovati državnoj ceremoniji polaganja vijenaca i odavanja počasti.

Premijer Srbije Ana Brnabić govoriće na Sretenjskoj akademiji "Kulturna diplomatija" u Kragujevcu u 13.00 časova.

Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić će u Beogradu uručiti odlikovanja zaslužnim pojedincima i institucijama povodom Dana državnosti Srbije, a uručenju će prisustvovati i predsjednik Dodik.

Ceremonija uručenja odlikovanja biće organizovana u 18.00 časova u sjedištu predsjednika Srbije, na Andrićevom vencu.

Sretenje je kao državni praznik proglašeno odlukom Skupštine Srbije 2001. godine, a od 2012. praznuje se 15. i 16. februara. Srpska pravoslavna crkva 15. februara slavi Sretenje.

Na Sretenje 1804. godine počeo je Prvi srpski ustanak, bio je to začetak novovjekovne srpske države i obnove njene državnosti.

Tog dana 1804. godine u Marićevića jaruzi u Orašcu, u srcu Šumadije, grupa srpskih prvaka, najistaknutijih ličnosti u Srba sa prostora nekadašnjeg Beogradskog, odnosno Smederevskog pašaluka, izabrala je Đorđa Petrovića Karađorđa za vožda, predvodnika ustanka, te donijela odluku o podizanju opšteg ustanka protiv Turaka, odnosno dahija.

Neposredan povod bio je teror dahija odnosno događaj koji je istoriografija zapamtila kao "sječu knezova", kada su dahije izvršile likvidaciju najistaknutijih Srba, što je dovelo do ustanka.

Teror dahija je tada umjesto da sputa buntovnost Srba zapravo nenadano doveo do rasplamsavanja bune, a pod vođstvom Karađorđa ustanici su ubrzo oslobodili veći dio Beogradskog pašaluka.

U prvoj fazi bitan momenat bio je Boj na Ivankovcu kod Ćuprije u avgustu 1805. godine kada su ustanici potukli vojsku Hafiz paše, novopostavljenog čelnika Beogradskog pašaluka, koji je u potpunosti oslobođen 1807. godine. Ishod Prvog srskog ustanka odredio je mir Rusije i Turske potpisan u Bukureštu 1812. godine.

Uslijedila je Hadži Prodanova buna 1814. i Drugi srpski ustanak aprila 1815. godine, na Cveti, u Takovu.

Prvi i Drugi srpski ustanak 1804. i 1815. godine postepeno su doveli do obrazovanja novovjekovne srpske države, a veliki njemački istoričar Leopold Ranke nazvao je taj period "srpska revolucija".

Karađorđevom bunom 1804. godine zapravo je počeo talas postepenih oslobađanja svih balkanskih naroda od Turske, što je trajalo tokom cijelog narednog vijeka.

Sretenje je odabrano za Dan državnosti Srbije i zbog činjenice da je na taj dan 1835. godine u Kragujevcu donesen prvi Ustav Kneževine Srbije, nazvan - Sretenjski. 

(Srna) Foto: EPA-EFE/MARKO DJOKOVIC