Danas 71 godina od smrti Nikole Tesle

Danas se navršava 71 godina od smrti Nikole Tesle (1856-1943), jednog od najvećih umova 20.

Republika Srpska 07.01.2014 | 09:20 Danas se navršava 71 godina od smrti Nikole Tesle (1856-1943), jednog od najvećih umova 20. veka. Srpski naučnik koji je najveći broj pronalazaka ostvario u SAD čiji je gradjanin bio gotovo 60 godina, umro je u jeku Drugog svetskog rata u Njujorku, 7. januara 1943. Vest je obišla svet tek dva dana kasnije, kada je u hotelskoj sobi gde je živeo kao samac, pronadjeno njegovo beživotno telo. Teslin jubilej u Americi će ove godine biti posvećen 130. godini od njegovog doseljenja u tu državu, 1884. godine. Tim povodom će biti otkrivena dva spomenika u Filadelfiji i Vašingtonu. Teslina naučna fondacija iz Filadelfije održaće 11. januara veliku memorijalnu konferenciju na kojoj će učestvovati američki naučnici, profesori i obožavaoci srpskog genija, a glavna tema biće "Uvodjenje Nikole Tesle u nastavni plan i program SAD i drugih država sveta". Urna s Teslinim pepelom pohranjena je najpre na groblju u Njujorku a preneta je u Beograd 1951. godine i otad se čuva u Muzeju Nikole Tesle u Krunskoj ulici. Međunarodni aerodrom u Beogradu nosi ime Nikola Tesla, a njegovim imenom nazvani su Elektrotehnički institut u Beogradu koji je osnovan 1936, srednja tehnička škola, biblioteka Univerziteta u Nišu, dve termoelektrane u Srbiji... U Beogradu su spomenici Tesli postavljeni ispred zgrade tehničkih fakulteta na Buleveru kralja Aleksandra u Beogradu, na aerodromu Nikola Tesla u Beogradu. Tesla ima spomenik u Užicu, kod jedne od najstarijih hidroelektrana na svetu Djetinje, kao i u krugu bivše tvornice sijalica Pančevu... U SAD su dosad podignuta četiri spomenika Nikoli Tesli. Prvi spomenik podignut mu je na Nijagarinim vodopadima 1976. godine kao replika dela Frana Kršinića, spomenika u Beogradu, postavljenog ispred tehničkih fakulteta na Bulevaru kralja Aleksandra. U Njujorku, na Menhetnu, u porti srpske crkve Svetog Save je podignuta bista Nikole Tesle. Krajam oktobra prošle godine predsednik Srbije Tomislav Nikolić otkrio je spomenik Tesli ispred laboratorije u šorhemu u Njujorku, delo Nikole Koke Jankovića, člana Srpske akademije nauka i umetnosti. Četvrti Teslin spomenik u SAD otkriven je pred sam kraj godine u Silikonskoj dolini u samom centru grada Palo Alto. Statua u bronzi sa srebrnim prelivom prikazuje Teslu u prirodnoj veličini, a autor je kalifornijski umetnik Teri Gajer. Nikola Tesla je rodjen 10. jula 1856. u Smiljanu, u Lici, tada Vojna granica (Vojna krajina) u sklopu Austrije, danas Republika Hrvatska. Rodjen je u porodici Milutina Tesle, sveštenika Srpske crkve (tada Karlovačka mitropolija) i Georgine, Djuke, rodjene Mandić, takodje u srpskoj svešteničkoj porodici. Tesla je započeo školovanje u rodnom Smiljanu, nastavio u Gospiću, Rakovcu kod Karlovca, studirao je u Gracu i Pragu, ali studije nikada nije priveo kraju. Pre SAD, radio je u Mariboru, Pešti, Strazburu i Parizu. Evropu je napustio 1884. godine u nadi da će mu u Njujorku, tada čuveni pronalažac i industrijalac Tomas Alva Edison, za čiju firmu je radio još u Parizu, pomoći da realizuje svoje tehničke inovacije. Godine 1885. u Njujorku je osnovao kompaniju "Tesla" kada je i započeo izradu prvih modela predvidjenih za korišćenje naizmenične struje - inovacije koja je preobrazila svet. Edison je inače bio veliki protivnik Teslinog izuma, zbog činjenice da uložio veliki kapital u jednosmernu struju. Pronašao je obrtno magnetno polje, indukcioni motor, generator i transformator, fenomen elektromagnetne rezonance i patentirao više izuma na kojima se zasniva savremena elektrotehnika. U Evropu iz SAD-a Tesla je odlazio samo u dva navrata, 1889. i 1892. godine i oba puta boravio u rodnoj Lici. Aprila 1892. stigao je u Gospić, gde je tada živela njegova teško obolela majka, koja je u njegovom prisustvu i umrla, 16. aprila. Mesec i po dana potom, na poziv delegacije opštine grada Beograda i Inženjerskog udruženja, doputovao je u kratku posetu Beogradu, bila je to jedina njegova poseta Kraljevini Srbiji. Povodom stogodišnjice njegovog rodjenja, 1956. jedinica za merenje visokog napona dobila je Teslino ime, kojim je nazvana i jedinica jačine magnetnog polja. Arhivska gradja iz Tesline zaostavštine je 2003. upisana u registar UNESKO-a "Pamćenje sveta".