Sve nas je manje u Srpskoj

Analiza opšte stope nataliteta ukazuje da prostor Republike Srpske spada u niskonatalitetna područja - bruto stopa fertiliteta je veoma niska i prema procjeni broja stanovnika za 2012.

Republika Srpska 23.12.2013 | 10:15 Analiza opšte stope nataliteta ukazuje da prostor Republike Srpske spada u niskonatalitetna područja - bruto stopa fertiliteta je veoma niska i prema procjeni broja stanovnika za 2012. godinu, ona iznosi 1,2 djeteta po majci. To je posljedica kasnijeg planiranja porodice, sve raširenijeg samačkog života, poslijeratnih trauma, raseljavanja i procesa izbjeglištva, ali i teške socio-ekonomske situacije, psiholoških i drugih faktora. Profesor sa Katedre za društvenu geografiju i demografiju na Univerzitetu u Banjaluci Draško Marinković upozorava da demografski razvoj Srpske prijeti da bude ograničavajući faktor sveukupnog razvoja. Neophodno je što prije pristupiti provođenju prostorno diferencirane populacione politike, posebno na nivou opština, a osnovna karakteristika populacione politike trebalo bi da se zasniva na povećanju nataliteta. "Republika Srpska nema jedinstvenu populacionu politiku, ali su djelatnošću različitih institucija, a prije svega nadležnih ministarstava, provođene određene aktivnosti koje su u funkciji podsticajnih mjera populacione politike. Postojeće mjere su nedovoljne, s obzirom na stanje nataliteta, pa bi u narednom periodu trebalo uvoditi aktivnije mjere pronatalitetne populacione politike u svim lokalnim sredinama", ocjenjuje Marinković. On smatra da bi u budžetu Srpske trebalo planirati veća izdvajanja za provođenje mjera pronatalitetne populacione politike, kao i da se ona nameće kao potreba, te se sve akcije u prilog povećanja rađanja moraju podržati i intenzivirati. U obzir se moraju uzeti i svi društveni i individualni aspekti, od kojih posebnu pažnju treba usmjeriti prema očuvanju porodice. Marinković pojašnjava da se Republika Srpska suočava sa kompleksnim demografskim problemima, koji se manifestuju konstantnim smanjenjem stope rađanja i negativnim prirodnim priraštajem. Takođe, smanjenjem broja učenika u osnovnim školama, procesima depopulacije, nestajanja sela, starenja stanovništva i emigracije fertilnog i radno sposobnog stanovništva. Ovi procesi determinišu ukupno smanjenje broja stanovnika, što je potvrđeno i na osnovu objavljenih preliminarnih rezultata broja popisanih lica 2013. godine. Osnovna i istovremeno najnepovoljnija karakteristika demografskog razvoja Republike Srpske u toku posljednjih desetak godina jeste intenzivno smanjenje prirodnog priraštaja, odnosno nedovoljno rađanje. "Od 2002. godine u Srpskoj je broj umrlih veći od broja živorođenih, pa je stopa prirodnog priraštaja negativna i ukazuje na poremećaje u vitalnim strukturama stanovništva sa nizom negativnih posljedica. U toku posljednjih nekoliko godina ovaj prostor karakteriše intenzivan pad stope fertiliteta, što u osnovi počiva na modelu niske reprodukcije. U periodu od 1996. do 2012. godine opšta stopa nataliteta je u konstantnom padu, a od 2011. godine broj živorođene djece prvi put je ispod 10.000", precizirao je Marinković. On je dodao da je u desetogodišnjem periodu /od 2002. do 2012. godine/ apsolutni broj umrlih za 33.513 veći od broja rođenih, pa se samo na osnovu negativnog prirodnog priraštaja broj stanovnika Srpske smanjio za oko tri odsto. "Najveća vrijednost prirodnog priraštaja u Srpskoj bila je 1997. godine - 2.002, dok je u 2011. godini registrovana najniža apsolutna vrijednost - minus 4.097", istakao je Marinković. On je dodao da je, uprkos intenzivnom smanjenju broja živorođenih u Srpskoj došlo i do pomjeranja prosječne starosti kada se ostvaruje majčinstvo, te je prosječna starost majke pri rođenju djeteta u Republici Srpskoj 1998. godine bila 26,7 godina, dok je 2012. godine iznad 28 godina. Prema njegovim riječima, i granica sklapanja braka takođe je pomjerena, pa je 2012. godine prosjek starosti žene koja zaključi brak 27,8 godina, a muškarca 31,5 godina života. "Od ukupnog broja rođenih 2012. godine u Srpskoj, prema redu rođenja, u 46 odsto slučajeva rađena su prvorođenčad, sa 37 odsto udjela rađeno je drugo dijete, a samo u 17 odsto slučajeva rađene su bebe kao treće, četvrto ili peto dijete u porodici.