Praznik koji se više ne slavi

Danas se navršava sedam decenija od održavanja Drugog zasedanje Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ) u Jajcu, na kome je doneta odluka o federalnom ustrojstvu buduće socijalističke Jugoslavije, zemlje koje više nema.

Republika Srpska 29.11.2013 | 08:45 Danas se navršava sedam decenija od održavanja Drugog zasedanje Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ) u Jajcu, na kome je doneta odluka o federalnom ustrojstvu buduće socijalističke Jugoslavije, zemlje koje više nema.Taj dan, 29. novembar, proglašen je Danom republike, koji je kasnije slavljen kao praznik gotovo šest decenija, sve do 2002. godine, od kada se zvaničnio ne obeležava. Drugo zasedanje AVNOJ-a održano je 29. i 30. novembra 1943. godine i na njemu je doneta odluka da se Jugoslavija izgradi na federativnom principu, pod vođstvom samo jedne stranke - Komunističke partije Jugoslavije. Na tom skupu je odlučeno da se budućoj Jugoslaviji pripoje južnoslovenske teritorije koje su na kraju Prvog svetskog rata ostale u sastavu Italije (Istra, Zadar, Slovenačko primorje, Julijska krajina i druge). Odlučeno je i da se formira Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije (NKOJ) koji je imao izvesna svojstva vlade, a oduzeta su zakonska prava jugoslovenskoj vladi u izbeglištvu, zabranjen je povratak u zemlju kralju Petru II Karađorđeviću, do kraja rata. AVNOJ je uveo naziv maršala Jugoslavije i dodelio ga partizanskom vrhovnom komandantu Josipu Brozu Titu. Funkcija predsednika "prve vlade" nove Jugoslavije poverena je Titu. Na dvogodišnjicu zasedanja u Jajcu, 29. novembra 1945, dotadašnja Demokratska Federativna Jugoslavija preimenovana je u Federativnu Narodnu Republiku Jugoslaviju, što znači da je monarhija i formalno oborena, a 31. januara 1946. proglašen je prvi Ustav FNRJ. Posle završetka rata, od 1945. godine, 29. novembar proslavljan je kao Dan Republike i bio jedan od najvećih praznika u nekadašnjoj SFRJ. Prema tadašnjem Zakonu o državnim praznicima, proslavljao se dva neradna dana, uz svečane akademije u glavnim gradovima republika bivše države, počasne plotune, a 1964. ustanovljena je i nagrada AVNOJ-a. Poslednji put praznik je u Srbiji obeležen 2001. godine, a Savezna skupština SRJ ukinula ga je tek sredinom novembra sledeće godine. Do 1997. godine, 29. novembar je slavljen kao dan sećanja na Drugo zasedanje AVNOJ-a, ali je od tada počeo da se praznuje kao dan kada je 1945. Jugoslavija i formalno prestala da bude monarhija i postala republika. Zamena značenja nastala je kao izraz kritike zbog toga što je tadašnja Savezna Republika Jugoslavija nastavila da obeležava praznik nepostojeće države - federacije šest republika - koja se raspala 1991. godine. U oktobru 2007. godine Skupština Srbije usvojila je izmene Zakona o državnim praznicima, čime je prestao da važi prethodni zakon SRJ. Srbija je Zakonom o državim praznicima utvrdila da se kao Dan državnosti praznuje Sretenje - 15. februar, kada je 1804. godine počelo stvaranje moderne srpske države.