"Oluja" - 21. godina od stradanja i progona

U vojnoj akciji "Oluja" koja je počela 4. avgusta 1995. godine na području Republike Srpske Krajine u Hrvatskoj, ubijeno je ili nestalo oko 2.000 Srba, a proterano oko 220.000.

Srbija 04.08.2016 | 22:59 Centralna državna manifestacija obeležavanja 5. avgusta - Dana sećanja na stradanje i progon Srba, biće održana večeras u naselju Busije u Zemunu.

Parastos za sve stradale Srbe služiće patrijarh srpski Irinej, manifestacija će biti nastavljena umetničkim programom pod nazivom "Naša je tuga...velika" i obraćanjem premijera Srbije Aleksandra Vučića, predsednika Republike Srpske Milorada Dodika i "devojke iz kolone", izbeglice dr Jelene Šarić, saopštila je vladina Kancelarije za saradnju s medijima.

Centralnoj državnoj manifestaciji prisustvovaće Vlade Srbije i Republike Srpske, članovi Narodne skupštine Srbije, Narodne skupštine Republike Srpske i drugih državnih organa Srbije i Republike Srpske, predstavnici Vojske Srbije, Srpske pravoslavne crkve, diplomatskog kora i građani.

Busije je naselje u beogradskoj opštini Zemun, u kome većinu stanovništva čine srpske izbeglice iz BiH i Hrvatske, posle hrvatske vojne operacije "Oluja".



Dan kasnije, 5. avgusta, hrvatska vojska ušla je u gotovo potpuno napušten i prethodno žestoko granatiran Knin, u kojem je pre "Oluje" živelo više od 90 odsto Srba. Za samo nekoliko dana, slomljen je otpor Srpske vojske Krajine, koja je na području Kninske krajine brojala oko 30.000 vojnika.

Sa teritorije Republike Srpske Krajine, krenuo je talas izbeglica u kojem je bilo više od 220.000 ljudi. Na putu ka Srbiji i Republici Srpskoj izbegličke kolone su stalno napadali hrvatska artiljerija i vojno vazduhoplovstvo.

U Krajini su ostali samo civili, koji su bili izloženi teroru i posle formalnog završetka operacije "Oluja" 7. avgusta.

Tadašnji komandant civilne policije mirovnih snaga UN za područje Knina, general Alan Goran, na kraju svoje misije napisao je u izveštaju da je policija UN na tom području, nakon dolaska hrvatskih snaga, pronašla 128 ubijenih srpskih civila i 73 odsto uništenih kuća.



U nastavku akcije u BiH, operacijom "Maestral", hrvatske i muslimanske snage ubile su još 655 i prognale oko 125.000 srpskih stanovnika iz Bosne i Hercegovine.

Na evidenciji "Veritasa" nalaze se imena 837 nestalih osoba, mahom civila, među kojima je 308 žena. 

"Veritas" navodi da je protiv krajiških Srba (oko 230.000 žitelja sa oko 30.000 vojnika) angažovano oko 200.000 hrvatskih vojnika, od kojih je direktno u operaciji učestvovalo 138.500 pripadnika HV-a, MUP-a i HVO-a.

Za nekoliko dana slomljen je otpor Srpske vojske Krajine (SVK), od kojih je 1.500 pripadnika preživelo zarobljeništvo.

Ognjište je napustilo više od 220.000 Srba, dok je oko 3.200 starih i nemoćnih, koji nisu hteli ili mogli da napuste svoj dom, na silu poslato u logore za civile.

Negiranje optužbi o etničkom čišćenju



Za vreme Tuđmanovog režima, hrvatske vlasti su negirale optužbe o etničkom čišćenju i odbijale saradnju s Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu, tvrdeći da je reč o legitimnoj vojnoj operaciji protiv pobunjenika. Zvanični stav Hrvatske bio je da nije bilo razloga da Srbi koji nisu bili umešani u ratna dejstva napuste to područje.

Hrvatske vlasti su kasnije prihvatile saradnju i Haškom sudu su dostavile na desetine obrađenih slučajeva najtežih zločina počinjenih tokom i nakon vojno-policijskih akcija "Bljesak" i "Oluja".

Haški Tribunal je jula 2001. otpečatio optužnicu protiv penzionisanog hrvatskog generala Ante Gotovine koji je bio komandant te operacije. Gotovina je od tada bio u bekstvu sve do hapšenja u Španiji 7. decembra 2005, kada je izručen Tribunalu.

Godinu dana ranije, tom sudu su se predala druga dvojica generala, Ivan Čermak i Mladen Makrač, koji su optuženi za progon, deportacije i prisilno premeštanje, pljačku, bezobzirno razaranje naselja, ubistva, nehumana dela i okrutan tretman tokom i nakon operacije "Oluja".

Optužnica protiv Gotovine je odlukom Pretresnog veća Tribunala spojena sa optužnicom protiv druge dvojice generala.

Aprila 2011, Gotovina je osuđen na 24, a Mladen Markač na 18 godina zatvora, dok je general Ivan Čermak oslobođen krivice. U presudi Anti Gotovini, haški Tribunal je utvrdio da je operacija "Oluja" u leto 1995. bila udruženi zločinački poduhvat na čelu s predsednikom Franjom Tuđmanom, smišljen da protera srpsko stanovništvo iz Kninske krajine, što je bio navod optužnice.

U novembru 2012, Apelaciono veće Haškog tribunala oslobodilo je hrvatske generale Antu Gotovinu i Mladena Markača krivice za progon srpskog stanovništva iz Kninske krajine 1995. poništivši prvostepenu presudu, nakon čega su oni pušteni iz pritvora.

Prema konačnoj presudi, operacija "Oluja" nije bila udruženi zločinački poduhvat u cilju proterivanja Srba iz Kninske krajine. Oslobađajuća presuda izazvala je euforiju u Hrvatskoj, a hrvatski gradovi su se utrkivali u dodeljivanju titule počasnog građanina Anti Gotovini.

U Srbiji je ta presuda izazvala šok i razočaranje. Oslobađajućom presudom razočaran je bio i glavni tužilac haškog Tribunala Serž Bramerc, a bivša glavna tužiteljka tog suda Karla del Ponte izjavila je da je "šokirana" oslobađajućom presudom Gotovini i Markaču i istakla da oseća punu solidarnost sa srpskim žrtvama nad kojima je zločin počinjen".



Izvor: RTS
Foto: Srbijadanas/Arhiva