Glas koji je Hitler najviše mrzio

Spiker Svesaveznog radija Jurij Levitan izvještavao je o najvažnijim događajima u SSSR-u sredinom 20. vijeka. Prije svega, obavještavao je slušaoce o toku Velikog otadžbinskog rata. Hitler je Levitana smatrao ličnim neprijateljem, i za njegovu glavu je raspisao nagradu od 250 hiljada maraka (teško je povjerovati da Staljin nije bio prvi na Hitlerovom spisku neprijatelja).

Svijet 30.04.2015 | 09:38

Olga Belenjicka 24. april 2015.Jurij Levitan, sin krojača i domaćice, po završetku devetog razreda dolazi iz Vladimira u Moskvu sa željom da se bavi glumom i postane veliki umjetnik. Pošto na Pozorišni institut nije primljen zbog provincijalnog naglaska, upisuje se na grupu za spikere, koju je vodio poznati glumac Vasilij Kačalov.

Dalji životni put 19-godišnjeg spikera-početnika uskoro je bio definitivno određen. U januaru 1934, kada je preko radija čuo Jurijev glas, Staljin je telefonirao predsjedniku Radijskog komiteta i zatražio da ubuduće taj spiker preko radija čita njegove govore. Tako je stažista Jurij Levitan, zahvaljujući izražajnosti i retkoj boji glasa, postao glavni spiker Sovjetskog Saveza.

„Pažnja! Govori Moskva!”U rano jutro 22. juna 1941. telefon u Radijskom komitetu je neprestano zvonio. Dopisnici iz Kijeva i Minska su izvještavali o neočekivanom napadu fašističke Nemačke. Mada se Moskva pribojavala provokacija, Jurij Levitana je za svaki slučaj pozvan da dođe na radno mesto. Uskoro je kurir iz Kremlja donio kovertu u kojoj su na papiru bila ispisana samo dva reda.

Jurij je pročitao najavu: „Danas u podne biće objavljeno važno saopštenje vlade Sovjetskog Saveza”.„Pažnja! Govori Moskva! Građani Sovjetskog Saveza! Prenosimo saopštenje sovjetske vlade. Danas u četiri sata ujutru, bez prethodnih zahtjeva od Sovjetskog Saveza i bez objave rata, njemačka vojska je napala našu zemlju”, objavio je Jurij Levitan.

Riječi „Govori Moskva” Levitan je od jeseni 1941. izgovarao nalazeći se u Sverdlovsku. Sjedište radija je premješteno pošto su svi radio-repetitori u Podmoskovlju morali da budu demontirani, jer su ih Nijemci koristili kao orijentire prilikom bombardovanja grada.

Naredbe vrhovnog komandanta i obavještenja sovjetskog Informbiroa Levitan je dobijao telefonom iz Moskve. U martu 1943. godine on odlazi u Kujbišev, gde je prethodno već bio smješten Radijski komitet. Međutim, građani Sovjetskog Saveza su do kraja rata vjerovali da je Levitan sve vrijeme u Moskvi.

Informacija da je Jurij Levitan tokom rata bio premješten u Sverdlovsk objelodanjena je tek četvrt vijeka kasnije.Jurij je 9. maja 1945. pozvan u Kremlj, gde je dobio tekst saopštenja vrhovnog komandanta o pobjedi nad fašističkom Njemačkom.

Imao je svega 35 minuta da se vrati u studio i pročita radosnu vijest. Na povratku u studio morao je da pređe preko Crvenog trga koji je bio prepun ljudi. Levitanov prijatelj, publicista Jurij Belkin u svojim zabilješkama navodi njegova sjećanja za taj dan: „Drugovi – vikao sam – Pustite nas da prođemo, žurimo na posao!” Ljudi su na to odgovarali: „Ma kakav posao, sada će Levitan preko radija da pročita saopštenje o pobjedi. Stanite tu i slušajte!”

Levitan je morao hitno da se vrati u Kremlj, koji je imao svoju radio-stanicu. U 21:55 otvorio je zapečaćenu kovertu i pročitao: „Govori Moskva! Fašistička Njemačka je uništena i pobijeđena!”

Tokom rata, od 1941. do 1945, čuveni spiker je pročitao 2000 obavještenja sovjetskog Informbiroa. Tada radio-emisije nisu snimane, pa je 1950-ih godina Jurij Borisovič zamoljen da ponovo pročita dio tih saopštenja, i to je snimljeno na magnetofonsku traku i sačuvano.

Levitan je prve srčane tegobe osjetio 1945, dok je preko radija čitao podatke o koncentracionom logoru Aušvic. Umro je od infarkta 40 godina kasnije, u 83. godini, za vrijeme proslave godišnjice Kurske bitke u Prohorovki. Tokom svog radnog vijeka, pored brojnih izveštaja iz Velikog otadžbinskog rata, glavni spiker svih radio-stanica Sovjetskog Saveza pročitao je još mnogo saopštenja vlade i reportaža sa Crvenog trga, a izvještavao je i o letu Jurija Gagarina u kosmos. Pred odlazak u Prohorovku Jurij Levitan se prijateljima požalio na bol u grudima, ali je na sve njihove molbe da ne kreće na put lakonski odgovarao: „Ne mogu da iznevjerim narod. Svi me očekuju”.

Izvor: Ruska reč