Inicijativa za povratak Vase Pelagića

Opština Pelagićevo pokrenula je inicijativu za prenošenje posmrtnih ostataka učitelja, publiciste, revolucionara i narodnog ljekara Vase Pelagića iz Požarevca u njegovo rodno mjesto, koje nosi ime po njemu.

Načelnik opštine Pelagićevo Simo Stakić rekao je Srni da je ova lokalna zajednica, u saradnji sa Ministarstvom rada i boračko-invalidske zaštite Republike Srpske, uputila zahtjev za prijem kod gradonačelnika Požarevca radi dogovora o prenošenju posmrtnih ostataka Vase Pelagića.

"To je naša moralna i patriotska obaveza. To će sigurno pomoći opštini Pelagićevo u kulturnom i afirmativnom smislu", rekao je Stakić.

Osnovna škola u Pelagićevu nazvana je po ovom prosvetitelju.

Vaso Pelagić rođen je 1838. godine. Bio je jedan od prvih socijalista Balkana u drugoj polovini 19. vijeka, veliki revolucionar, prosvjetni radnik i narodni ljekar.

Pohađao je nižu gimnaziju, a potom i Bogosloviju u Beogradu.

Pelagić je 1860. godine postao učitelj srpske osnovne škole u Brčkom, gdje je osnovao srpsku čitaonicu, jednu od prvih u Bosni.

Odatle je preko Beograda krenuo u Rusiju, gdje je na Moskovskom univerzitetu slušao predavanja iz političke medicine i istorije medicine.

Nakon dvije godine boravka u Rusiji, vratio se u Banjaluku i postao je upravnik Srpsko pravoslavne bogoslovije, koja je bila prva srednja škola u Bosni.

Za školske potrebe i radi širenja prosvjete u narodu štampao je 1867. godine u Beogradu "Rukovođu za srpsko-bosanske, hercegovačke, starosrbijanske i makedonske učitelje".

Primio je čin arhimandrita da bi zaštitio Bogosloviju u Banjaluci od reakcionarnih elemenata sve tri vjere, kojima se nije dopadao njegov slobodouman školski program.

Pelagić je 1869. prognan u Malu Aziju pod optužbom da kritikuje turski režim u Bosni. Iz progonstva se spasao 1871. godine uz pomoć Rusije i preko Carigrada se vratio u Srbiju.

Učestvuje u bosanskom ustanku 1875. godine i piše Program prava i druge memorandume za bosanske ustanike.

Tokom osamdesetih godina 19. vijeka boravio je u Srbiji, ali je, zbog širenja socijalističkih ideja, protjeran nekoliko puta u Rumuniju i Bugarsku.

Zbog svog slobodnog stava bio je trn u oku režimu u Srbiji. Javno je raščinjen, zatvaran u ludnicu i poslije osuđivan na zatvor. Svoj život je okončao u požarevačkom zatvoru 25. januara 1899. godine.

Svojim idejama objavljenim u knjigama, brošurama i novinskim člancima puno je uticao na radničke i seljačke mase na prostorima Srbije, Hrvatske, BiH, Crne Gore i Bugarske.

Njegovo najpoznatije djelo "Narodni učitelj" i danas je ostalo najznačajnija knjiga iz narodne medicine objavljena na prostoru bivše Jugoslavije.