TANJUG: Ko ne glasa dao je glas pobjedniku

U izdanju jednih dnevnih novina iz Republike Srpske za 16.09.2014. godine šef Evropske unije i specijalni predstavnik EU u BiH Piter Sorensen izjavio je: „Ko ne glasa, dao je glas pobjedniku“.

Bosna i Hercegovina 19.09.2014 | 14:53

Izborna kampanja, iako neformalno traje već duži vremenski period, zvanično je počela 12. septembra.

Već prvih dana kampanje građani su obasuti gomilom reklamnih spotova, bilbordima na kojima se nalaze nasmijana lica političara, promotivnim materijalima koji odišu gotovo pa identičnim predizbornim obećanjima koja se iz jednog u drugi izborni ciklus ponavljaju a čiji procenat ispunjenosti rapidno opada.

Cilj cijele izborne kampanje jeste ne samo promovisati svoju izbornu opciju, već putem sistema oglašavanja gomilom informacijama opteretiti dio biračkog tijela koji se pri odabiru političke opcije vodi teorijom racionalnog izbora (šta gubim a šta dobijam odlaskom na biralište) i stvoriti utisak da ne treba izaći na izbore jer je ponuda loša a njegov glas ima premalu vrijednost kako bi izvršio bilo kakav snažniji impact.

Medijskom sluđenosti političke partije pokušavaju nagovoriti informisanog birača da je racionalnije po njega da ostane kući na dan izbora nego da ode na biračko mjesto i svoj glas da nekoj političkoj opciji.Pomenutom medijskom strategijom političke stranke svode izbore na glasanje sopstvenog članstva i njihovih porodica.

Sama participacija građana u političke partije u Republici Srpskoj je iznadprosječna u odnosu na evropske standarde. Prema zbirnim rezultatima koje su političke partije dostavile javnosti od 1 241 886 birača registrovanih za izbore 2014.godine u Republici Srpskoj njih više od 320 000 ima člansku kartu neke partije, što čini više od četvrtine regostrovanih birača. Ako uzmemo kao premisu da je svaki član partije u stanju da svojoj partiji donese još jedan glas od strane neopredjeljene grupe glasača dobijemo broj od preko 640 000 glasača, što je malo manji broj od broja izašlih na opšte izbore 2010.godine (na opštim izborima 2010.godine su svoje aktivno biračko pravo iskoristila 670 756 birača).

Dakle, tačna je tvrdnja da iz jednog izbornog ciklusa u drugi, grupa građana koja se identifikuju kao apstinentska ostaje uvijek ista, koherentna i nepromjenjena, i to su građani koji svoj glas nisu povjerili niti jednoj izbornoj opciji veći broj izbornih ciklusa niti su članovi niti simpatizeri niti jedne stranke. Time se izbori svode na puko brojanje članskih partijskih karata u kome politička stranka koja ima najveći broj članova redovno pobjeđuje na izborima, uprkos činjenici da je velika većina građana nezadovoljna politikom koju ta politička opcija provodi.

Na vrhuncu svoje političke popularnosti, pred izbore 2010.godine, Savez nezavisnih socijal-demokrata je u javnost izašao sa brojem od 160 000 članova. Na izborima za Narodnu skupštinu Republike Srpske SNSD je osvojio 240 727 glasača. Udio članstva SNSD-a u ukupnom zbiru glasova koje je ova partija osvojila na izborima za Narodnu skupštinu Republike Srpske 2010.godine je bio iznad 66%. Visok nivo partijske identifikacije je osnovni razlog ubjedljive pobjede SNSD-a na prošlim izborima.Partijska identifikacija od izbora 2010.godine se do danas značajno promjenila i to u korist partija opozicionog bloka.

Članstvo Saveza nezavisnih socijal-demokrata je spalo debelo ispod 100 000 (što predstavlja pad od preko 30% za 4 godine) Međutim i dalje je ukupni udio partijske identifikacije građana ostao na nekih 25% ukupnog biračkog tijela, što znači da partijsku knjižicu danas posjeduje više od 300 000 ljudi. Kroz medijsku kampanju i ove godine se pokušava izborni ishod prepustiti širokom partijskom članstvu.Teorija racionalnog ishoda o čijoj je primjenu u izbornom procesu pisao Entoni Dauns u svojoj knjizi „Ekonomska teorija demokratije“ kaže da je najracionalnije kada se bira onaj način postizanja ciljeva, koji, u skladu sa dostupnim informacijama, podrazumijeva najmanje ulaganje sredstava (input) kojim se postiže najveći rezultat.

Ova teorija zahtijeva i dodatne elemente racionalnosti:

1. Da je pojedinac u stanju da donese odluku u situaciji više ponuđenih opcija,

2. Da je u stanju da ih poređa po preferencijama,

3. Da je odnos između opcija tranzitivan,

4. Da će uvijek odabati opciju koji najviše preferira,

5. Ukoliko ima isti izbor u različitim vremenskim presjecima, pod istim uslovima će uvijek donijeti istu odluku.

Dauns je naivno smatrao da se birači na izborima ponašaju apsolutno racionalno i da su sposobni u svakoj situaciji da procjene šta im glas za neku opciju donosi a šta im oduzima. Procenat glasača u Republici Srpskoj koji se u izbornom procesu vode Daunsovim elementima racionalnosti je minoran i na nivou je statističke greške.

Zbog toga se u predizbornom diskursu stranke vode teorijama spektakla (šatorstvo i politika „hljeba i igara), pojednostavljevanja političkih procesa (svođenje složenog političkog procesa na dva jednostavna elementa, mi i oni), artificijalno stvaranje neprijatelja (instrumentalizovanje suprotne opcije u političke svrhe) i prijetnje po gubitak posla i privilegija građanina ukoliko stranka ne pobjedi.U jednom takvom sveopštem ludilu teče i predizborna kampanja i ove 2014.godine. Elemente medijskog spektakla prepoznajemo u medijima koji se „vode“ i kao pozicioni i kao opozicioni. Građanima se servira vrlo prljava izborna kampanja koja nema nikakve veze sa time šta građani mogu da dobiju od neke političke opcije. Time se stvara diskurs predizbornog vašara u kome nema prostora za argumentovanu diskusiju.

Građani dobijaju pogled na politiku i izbore kao nešto beskrupulozno i ponižavajuće za normalnog čovjeka. Cilj kampanje je građane otjerati od birališta, a izbore svesti na puko brojanje partijskih knjižica. Popunjavajući medijski prostor tokom cijele kampanje raznoraznim banalnostima i ispraznom predizbornom retorikom, stranke sužavaju javni prostor za diskusiju sa biračima i javnim mijenjem uopšte.

Sužavanje javnog prostora i izostanak argumentovanog iznošenje politika politiičkih opcija u tom javnom prostoru utiču na izostanak deliberacije (dvosmjernog sistema komuniciranja između birača i kandidata u kome birači treba da prezentuju svoje zahtjeve kandidatima).Razlog izostanka delibracije u predizbornoj kampanji je dvostruk.

Prvo, građani su mahom nezainteresovani ili ne posjeduju resurse, u vidu vremena, novca, znanja i strpljenja da se posvete složenim političkim procesima.

Drugi razlog jeste dejstvo političkih partija koji preko medijskih kampanja pokušavaju da mistifikuju političke procese kao nerazumljive biračima. Stranke ne nastupaju u ulozi edukatora političkih procesa, koji biračima trebaju pružiti neophodne informacije o svojim programskim ciljevima i obrazovati ih za politički život. Naprotiv, oni nastupaju s ciljem omalovažavanja izbornog procesa, čime se politika nastoji predstaviti kao prostor za rijetke; kao proces koji se odvija daleko od birača i služi u neku drugu svrhu a ne u svrhu poboljšavanja uslova života svih nas.

Zato je naophodno 12.10. izaći na izbore i dati glas nekoj od političkih opcija.

Za birača je neracionalno i protraćiti svoj glasački listić čineći ga nevažećim jer je i tako iskorišten glas u stvari glas za nekoga za koga niste htjeli glasati. Na izbornim listama svih stranaka ima kvalitetnih i obrazovanih ljudi koji mogu dati mnogo tokom naredne četiri godine i koji su u stanju učiniti život svih nas boljim.

Neizlaskom na birališta građanin bira status quo i iako nezadovoljan postojećim dozvoljava da njegov glas bude iskorišten za održanje postojećeg stanja u naredne četiri godine.

Zato treba izaći na izbore jer kako kaže gospodin Piter Sorensen „Ko ne glasa, dao je glas pobjedniku“.