Zaboravljeni tragovi srpske vojske

Više od 6.000 srpskih vojničkih grobalja nalazi se u 50 država širom sveta. Samo u Makedoniji, ima ih nekoliko desetina. Nažalost, ni u godini u kojoj se obeležava stotinu godina od Velikog rata, gotovo ništa nije urađeno na njihovom uređenju.

Na srpskom vojničkom groblju na periferiji Bitolja, na metalnim krstovima nema imena - samo brojevi. Iznad se nalazi kosturnica u kojoj su posmrtni ostaci 4.400 srpskih vojnika stradalih u Gorničevskoj bici, jednoj od najznačajnijih za proboj Solunskog fronta, i kosti ratnika iz Balkanskih ratova.

O groblju brinu jedino predstavnici Srpsko-makedonskog društva. Na prostoru od Bitolja do Kajmakčalana ima oko 75 pukovskih grobalja srpskih neznanih junaka.

Predsednik Srpsko-makedonskog društva Dragiša Strahinjić procenjuje da bi relativno brzo mogla da se saznaju njihova imena.

"To zavisi od arhive. Ako su složni i ako otvore dokumenta, to je za mesec dana", kaže Strahinjić i poručuje Beogradu da se oduži Soluncima.
Tridesetak kilometara od Bitolja, u selu Baču nalazi se ruševina kuće u kojoj je bila Vrhovna komanda srpske vojske i u kojoj je jedno vreme boravio kralj Aleksandar.

Na pola puta od Bitolja prema Kajmakčalanu ima još jedno srpsko vojničko groblje, u Skočiviru. Još jedan zaboravljeni trag srpske vojske u Prvom svetskom ratu o kome brine samo srpsko-makedonsko prijateljstvo.

Put do vrha Kajmakčalana, lošiji nego pre Drugog svetskog rata. Ni Memorijalni kompleks nije u dobrom stanju.

"Zašto srpska deca ne dođu? Neka se organizuje ekskurzija, pa da vide ta groblja", kaže Strahinjić i ističe da na Kajmakčalanu viđa i Amerikance.

U traganju za neobeleženim i zapuštenim humkama, Društvu Srpsko-makedonskog prijateljstva pomažu Udruženje ratnih dobrovoljaca 1912-1918. i Planinarsko društvo Kopaonik.

Svi oni se nadaju da će, jednog dana, na red doći i ekshumacija, kako bi Solunci počivali na jednom mestu.